De gemeente Apeldoorn heeft een groot vermogen geïnvesteerd in kapitaalgoederen in de vorm van wegen, openbare verlichting, riolering, groen, water, sportvoorzieningen, gemeentegebouwen en onderwijsgebouwen. Het onderhoud van deze goederen is van groot belang voor het zo goed mogelijk functioneren van de gemeente op vele terreinen. Vanwege het belang hiervan is dit onderhoud grotendeels vastgelegd in meerjarenplannen, nota’s en visies.
In deze paragraaf wordt per onderwerp ingegaan op de notities en plannen waarin het beleidskader is aangegeven, de stand van zaken en de voornemens voor de komende periode. Hiermee willen we inzicht geven op welke wijze het onderhoud van de gemeentelijke kapitaalgoederen wordt geborgd.

Integrale openbare ruimte
Stand van zaken:
Apeldoorn is een ‘Buitenstad’ met veel groen en een openbare ruimte die schoon, heel en veilig is. Het is het stamkapitaal van onze gemeente. Verduurzaming en ‘voorraadbeheer’ zijn centrale opgaven voor de toekomst. Het voorraadbeheer betreft het zodanig in standhouden van de voorzieningen dat een veilig en economisch verantwoord gebruik mogelijk is. Als uitgangspunt voor het onderhoud geldt het niveau B volgens het handboek openbare ruimte van CROW.
Als de kapitaalgoederen versleten raken dienen ze te worden vernieuwd of vervangen. In 2016 is uit het onderzoek ‘Grip op kapitaalgoederen’ gebleken dat de vervangings- en vernieuwings-middelen voor de meeste kapitaalgoederen voldoende zijn. Voor het groen zijn structureel aanvullende middelen nodig. Voor bruggen en kunstwerken zijn de middelen voor de langere termijn onvoldoende. Hieronder volgt een beschrijving van de situatie per voorzieningstype.

Behalve het normale onderhouds- en vervangingsregime krijgt de integrale vernieuwing van de openbare ruimte in de oudere wijken extra aandacht onder de noemer Revitalisering (zie ook programma 3). Verder werken wij aan andere instrumenten ter bevordering van de integraliteit, zoals een integraal afwegingskader voor projecten en een instrument voor monitoring op basis van waarden.

Programma 2018
In 2018 verwachten wij een plan voor het integraal beheer van de openbare ruimte te presenteren.

Groen
Stand van zaken:
a. Groen   
Stand van zaken:
Groen is een onderscheidende kwaliteit van Apeldoorn. Het is ons natuurlijke kapitaal. De budgetten voor onderhoud zijn toereikend om te kunnen voldoen aan het onderhoudsniveau. Maar ze zijn ontoereikend om in de vervangingsopgave op de lange termijn te kunnen voorzien. In deze begroting hebben wij investeringsruimte voorzien om een eerste aanzet te kunnen maken met de vervanging en vernieuwing van oudere bomen en beplantingen. Een vervangingsplan voor de langere termijn volgt in 2019.
Hoewel het dagelijkse onderhoud goed op orde is, is de belevingswaarde vanwege bezuinigingen de laatste jaren behoorlijk versoberd. Dat blijkt ook uit het waarderingscijfer voor uitstraling dat maar net een voldoende haalt. In het kader van het groenplan wordt gewerkt aan versterking van het groen en verbetering van de uitstraling.
Groen kent een grote betrokkenheid bij de bevolking die zich vertaalt in bewonersparticipatie. Daarmee voegen bewoners zelf kwaliteit aan hun eigen woonomgeving toe. Inmiddels zijn er ruim 200 initiatieven.

Programma 2018
Start realisatie van € 1,8 miljoen investeringen voor de periode 2018-2021.

Wegen (en bruggen, tunnels en viaducten)
Stand van zaken:
In 2014 is gestart met de uitvoering van de maatregelen die zijn opgenomen in het ‘Herstelplan Wegen (fiets-, voetpaden en wegen)’. Mede door de extra provinciale middelen zijn wij inmiddels voorspoedig op weg in het aanpakken van slechte verhardingen. In het MJOP Wegen 2017-2019 is het programma voor drie jaar opgenomen. De verwachting is dat de werkvoorraad  op de asfaltverhardingen in 2018 binnen de grenzen komt van wat is aangemerkt als gewenste werkvoorraad. Ingaande 2016 hebben wij het principe geïntroduceerd om asfaltverhardingen in woonbuurten om te zetten in klinkerverhardingen. Dat vraagt weliswaar een grotere investering op de korte termijn, maar heeft in veel gevallen financiële- en duurzaamheidsvoordelen voor de langere termijn.

Programma 2018
In 2018 worden de wegen en fiets/wandelpaden conform het 'uitvoeringsplan 2018' in uitvoering gebracht.

Openbare verlichting
Stand van zaken:
De openbare verlichting in Apeldoorn is een stuk duurzamer geworden. Op het gebied van energie efficiënte verlichting is Apeldoorn een koploper. De helft van het areaal (ca. 15.000 lichtmasten) was al redelijk energie efficiënt en dimbaar. De afgelopen jaren heeft de gemeente Apeldoorn 6.000 minder energie efficiënte armaturen vervangen voor een dimbare LED variant. In 2017 zijn alle werkzaamheden (onderhoud, vervanging en nieuwbouw) aan de openbare verlichting opnieuw aanbesteed. De focus voor de komende jaren ligt op het vervangen van de minder energie efficiënte woonstraatverlichting (rondstralend) voor een dimbare LED variant. Met de vervanging dragen wij bij aan een duurzame en in de toekomst CO2 arme stad. De openbare verlichting is een onderdeel binnen integraal ‘voorraadbeheer’.

Programma 2018:
Het planmatig onderhoudsbudget wordt overeenkomstig het jaarlijkse onderhoud- en vervangingsplan ingezet.

Bruggen
Stand van zaken:
De bruggen voldoen aan de functionele eisen. Uitzondering hierop vormt de Freulebrug, waarover u separaat bent geïnformeerd. Er was in 2013 sprake van een achterstand in onderhoud en van discrepantie tussen onderhoudsbehoefte en de beschikbare middelen. Deze problematiek is daarom meegenomen in het Herstelplan Wegen. Daarbij is het budget verhoogd naar de technische budgetbehoefte.
Het onderhouden en vervangen van bruggen maakt deel uit van integraal voorraadbeheer.

P rogramma 2018:
In 2018 worden onderhoud en vervanging uitgevoerd zoals aangegeven in de paragraaf Bruggen in het 'uitvoeringsprogramma 2018'.

Begraafplaatsen
Stand van zaken:
In de MPB 2014-2017 heeft uw raad ingestemd met een éénmalige aanvulling van € 350.000 in de reserve begraafplaatsen. Naar aanleiding van een zorgwekkende terugloop van de egalisatiereserve is een plan van aanpak voor verbetering van de exploitatie gemaakt. Inmiddels is van een terugloop van de reserve geen sprake meer. De éénmalige aanvulling in combinatie met de nieuwe visie op de aanpak zorgt ervoor dat de reserve de komende jaren op peil blijft.

Programma 2018:
In 2018 wordt het onderhoud, zoals aangegeven in de nota begraafplaatsen, conform de jaarlijkse begroting uitgevoerd. Een in 2016 gestart onderzoek zal in 2017/2018 duidelijkheid geven over de mogelijkheid tot natuurbegraven in de directe omgeving van begraafplaats Heidehof. Met name de ligging in het Gelders Natuurnetwerk is hierin een complicerende factor.

Water & Riolering
Stand van zaken:
In 2017 wordt het jaarprogramma van Rioleringsplan 2016-2020 uitgevoerd. Speerpunten van het plan zijn anticiperen op klimaatverandering door het afkoppelen van regenwater en de openbare ruimte meer geschikt maken voor de opvang van regenwater. Er wordt ingezet op het afkoppelen van 6 ha verhard oppervlak o.a. in de openbare ruimte, bij scholen en particulieren door middel van een subsidieregeling. Samen met het waterschap wordt gewerkt aan een verdere verduurzaming van de afvalwaterketen.
Een reguliere taak is het dagelijks beheer en groot onderhoud van de riolering. Onderzoek toont aan dat de staat van de riolering in Apeldoorn gemiddeld goed is. Daarom zijn vanaf 2017 voor een periode van 10 jaar de vervangingsinvesteringen in de riolering verlaagd. Er wordt wel meer ingezet op reparatie.   

Programma 2018:
Binnen het programma worden diverse projecten uitgevoerd. De belangrijkste zijn: maatregelen tegen wateroverlast, waterkwaliteitsmaatregelen, groot onderhoud en verbeteringen in de riolering, beekherstel en diverse afkoppelprojecten. In 2018 wordt specifiek ingezet op een aantal knelpunten met aantasting van de rioolputten en aansluiting van een aantal panden in het buitengebied. Er wordt ingezet op het afkoppelen van 6 ha verhard oppervlak o.a. bij de omvorming van wegen in de Parken.
Voor beekherstel wordt in 2018 gestart met de beek in Kerschoten (winkelcentrum), de Ugchelsebeek midden en de Schoolbeek. De uitvoering van de Ugchelsebeek noord wordt afgerond. Mogelijk start ook het terugbrengen van de Grift in de Grifthof.

Verkeersapparatuur
Stand van zaken:
Er zijn contracten gesloten met alle leveranciers van verkeersapparatuur voor het beheer en onderhoud evenals het verhelpen van storingen. Daarnaast wordt er voor de verkeersregelinstallaties een jaarlijks vervangingsprogramma uitgevoerd.
In 2016 werden enkele verkeer strengen uitgerust met gekoppelde regelingen (groene golf).
Daarnaast wordt het vervangingsprogramma integraal uitgevoerd in combinatie met het uitvoeringsprogramma Wegen.

Programma 2018:
Het onderhoud en de vervanging wordt jaarlijkse planmatig uitgevoerd en integraal bekeken ten opzichte van het uitvoeringsprogramma Wegen.

Parkeren
Stand van zaken:
Voor het onderhoud parkeerapparatuur, parkeergarages en maaiveld zijn contracten afgesloten. In 2017 heeft een aanbesteding voor vervanging van nieuwe garage apparatuur plaatsgevonden. De vervanging wordt over drie jaar uitgesmeerd. Het betreft zowel vervanging van bestaande inmiddels afgeschreven apparatuur (bijvoorbeeld parkeergarage Orpheus als eerste) als nieuwe apparatuur (bijvoorbeeld parkeergarage Anklaar per 2019). Bij de aanbesteding is rekening gehouden met nieuwe ontwikkelingen zoals belparkeren in garages en kentekenherkenning, waarbij de keus voorligt deze direct op te nemen of in ieder geval apparatuur aan te schaffen die hierop in principe is voorbereid.

Programma 2018:
In 2018 voeren wij het jaarlijkse onderhoud- en vervangingsplan verder uit. Onderdeel hiervan is de vervanging van de parkeergarageapparatuur in Orpheus en (deels) Koningshaven. Gekozen is voor die locaties omdat daar de apparatuur het oudste is en/of gebruiksgebreken vertoond.

Gemeentegebouwen
Stand van zaken
Met betrekking tot het onderhoud wordt gewerkt met Meerjarenonderhoudsplannen (MJOP’s), conform de NEN 2767 overeenkomstig het in 2017 door u vastgestelde Uitvoeringskader Vastgoedbedrijf. Voor het merendeel van ons vastgoed zijn MJOP’s beschikbaar. Uitzonderingen hierop zijn objecten waarvoor afstoot/verkoop wordt overwogen en het vastgoed in projectontwikkelingsgebieden. Hier wordt alleen het hoognodige onderhoud uitgevoerd.
De MJOP’s zijn leidend voor de wijze en mate van uitvoering van het onderhoud en vormen de (financiële) basis voor de onderhoudsvoorziening binnen het Vastgoedbedrijf.
Voor een aantal objecten geldt dat het eigenarenonderhoud is belegd bij de huurder van het vastgoed. Dit geldt voor Orpheus, Coda, Omnisport en de Accresportefeuille. De gemeente streeft in lijn met haar eigenaars rol naar een goede regie en sturing op het door deze partijen uit te voeren eigenarenonderhoud van haar eigen vastgoed.
In de paragraaf Vastgoed is terug te lezen dat de komende jaren wordt gewerkt aan diverse projecten zoals renovatie stadhuis en nieuwbouw parkeergarage Anklaar en Werkgebouw Noord. Voor deze objecten zal te zijner tijd een (nieuw) MJOP opgesteld dienen te worden.

Programma 2018:
Accres draagt in opdracht van de gemeente zorg voor de uitvoering van het eigenarenonderhoud. Met ingang van 2017 is de dienstverleningsovereenkomst met Accres van kracht, waarin nieuwe afspraken zijn gemaakt met betrekking tot de uitvoering van het onderhoud en de gemeentelijke regierol.
Vooralsnog is er geen MJOP opgesteld voor de landgoederen. Momenteel wordt gewerkt aan een toekomstplan voor de landgoederen samen met een aantal partijen welke geïnteresseerd zijn in de exploitatie. Afhankelijk van de uitkomst zal - gedeeltelijk - renovatie gaan plaatsvinden en een MJOP worden opgesteld. In 2018 zal hierover meer duidelijkheid komen.

Sportvelden
Stand van zaken:
In het verleden is een deel van de gemeentelijke veldsportaccommodaties (velden en bijbehorende kleedgebouwen) geprivatiseerd naar verenigingen die de accommodaties in gebruik hebben. Een deel (circa 35 velden) is nog gemeentelijk eigendom. Beleid van de gemeente is om het onderhoud van het entouragegroen over te laten nemen door de verenigingen. Een groot aantal overeenkomsten met de verenigingen is hier al op aangepast. Ook de energielasten worden zoveel mogelijk bij de verenigingen belegd door aansluitingen rechtstreeks op naam van de gebruikers te stellen.

Programma 2018:
in 2016/2017 is gewerkt aan het inzichtelijk krijgen van onze onderhoudsverplichtingen binnen de sportportefeuille. Het betreft zowel kleedaccommodaties als velden. Dit heeft in 2017 geresulteerd in MJOP’s waarin de toekomstige gemeentelijke onderhoudsverplichtingen in kaart zijn gebracht. Met ingang van 2018 wordt het onderhoud conform deze MJOP’s uitgevoerd. In 2018 is renovatie van de kleedaccommodaties en hoofdveld van Robur '58 gepland nadat het hiervoor benodigde krediet door de raad in 2017 wordt vastgesteld.

Onderhoudsbudget gemeentelijke kapitaalgoederen exclusief interne uren (overhead)

Onderhoud Accrespanden betreft het aan Accres opgedragen eigenaren- en gebruikers-onderhoud. Het onderhoud Vastgoedbedrijf is inclusief storting in de onderhoudsvoorziening Vastgoedbedrijf. Het onderhoud aan sportvelden 2018 wordt einde 2017 vastgesteld en gedekt vanuit de totale onderhoudsbegroting zoals opgenomen onder post 8.