Risico's | Meerjarenbegroting 2018-2021

2

Top risico's

0

Overige risico's

Verhuurderheffing
Organisatie onderdeel	Eenheid Projecten, vastgoed en grond	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	M.J.P. Sandman
Doelstelling	Behalen van een optimaal resultaat op vastgoed op basis van bedrijfsmatige afwegingen met afweging van financieel en maatschappelijk rendement.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Invoer van de Wet Verhuurderheffing met ingang van 2013 voor eigenaren van minimaal 10 huurwoningen waarvan de huurprijs niet hoger is dan de liberalisatie-grens (circa € 700 per maand).	Hoger te betalen bedrag aan verhuurderheffing	Goede onderbouwing van het standpunt Overwegen om bezwaar te maken tegen de meestal te hoge WOZ-waardering. Verkoop van woningen overwegen. In 2015 is nagenoeg gehele woningportefeuille Vastgoedbedrijf verkocht. In 2016 zijn diverse woningen van het Grondbedrijf verkocht. Er resteert nog een beperkt aantal woningen voor verkoop, welke in 2017 op de markt wordt gebracht.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 150.000
Indien de fiscus het niet eens is met het gemeentelijk standpunt dienen meer woningen te worden beschouwd in de heffing. De in de heffingsberekening te betrekken WOZ-waarde dient dan met 50% (10-15 miljoen) te worden verhoogd. De verhoging heeft voor circa 1/3 deel betrekking op woningen binnen het Grondbedrijf en voor 2/3 deel het oneigenlijk woningbezit binnen het Vastgoedbedrijf. Aangezien in 2015 de woningportefeuille van het Vastgoedbedrijf nagenoeg als geheel is verkocht, is het risico nagenoeg niet meer structureel van aard maar heeft dit alleen nog betrekking op de jaren 2013 t/m 2015. Het risico voor de AD betreft daarmee 3 jaar * € 50.000/jaar * 2/3-deel vastgoedbedrijf = € 100.000. Het financieel effect is conform Jaarrekening 2016.
Kans (0 - 100%)	50
Onduidelijk is nog steeds hoe fiscus op het gemeentelijk standpunt zal reageren. Inmiddels zijn de heffingen 2013 t/m 2015 voldaan op basis van het gemeentelijk standpunt. De fiscus heeft hier vooralsnog geen opmerkingen over gemaakt. Het kanspercentage is conform Jaarrekening 2016.
Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Nadeelcompensatie
Organisatie onderdeel	Eenheid Veiligheid & Recht	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	J.C.G.M. Berends
Doelstelling	voorkomen dat de gemeente schadevergoedingen moet betalen door rechtmatig of onrechtmatig handelen (excl. Planschade)
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Het rechtmatig of onrechtmatig handelen van de gemeente.	Procedures (Uit te betalen) schadeclaims Kosten expertise/advocaat	Het -zoveel mogelijk- handelen overeenkomstig wet- en regelgeving Vooraf inschatting maken van de risico’s bij het (rechtmatig) handelen Bijscholing/bewustwording medewerkers
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 100.000

Kans (0 - 100%)	5

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Rampenbestrijding
Organisatie onderdeel	Eenheid Veiligheid & Recht	BPM: Programma 2
Portefeuillehouder	J.C.G.M. Berends
Doelstelling	Voldoende voorbereid zijn op een ramp of een crisis, door het organiseren van bevolkingszorg.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Ondeskundigheid Onbetrouwbaarheid van aangetroffen explosieven Geen eigen middelen beschikbaar om eigen aandeel in de bekostiging van het ruimen van de explosieven te financieren.	Gevaar voor de volksgezondheid Bosbrand t.g.v. fosfor- munitie Specifieke maatregelen noodzakelijk voor onderhoud van het bos Geen ruiming meer van explosieven Natuurgebied kan niet voor recreatie worden opengesteld	Regelmatig per jaar oefenen. Het regelen van een piketregeling Audit houden op het hoofdproces en deel processen 1,5 fte inzetten op rampenbestrijding Verzekeringen afsluiten voor de risico’s.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 50.000

Kans (0 - 100%)	5

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Financiering en rente risico's
Organisatie onderdeel	Eenheid Financiën	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Voorzien in voldoende liquide middelen om aan onze betalingsverplichtingen te voldoen • tegen zo laag mogelijke kosten • daarbij eventueel gebruikmakend van rente-instrumenten zonder dat deze risicovol worden
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Onjuiste liquiditeitsprognose Complexiteit rente-instrumenten met risico op onjuiste interpretatie Frauduleus handelen van medewerkers Looptijd van rentevastperiode van leningen is te kort.	Er wordt verlies geleden. Financieel nadeel Imago schade	(Continu) opleiden personeel Achtervang functie op peil houden Bewaken functiescheiding en uitvoeren interne controles Netwerk opbouwen met andere gemeenten voor kennisuitwisseling Treasurycommissie als besluitvormend orgaan Werkprocessen en treasurystatuut actueel houden Het toepassen van de kaders wet FIDO
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 1.000.000
Betreft risico van rentestijgiijng t.o.v. begroting met 1% over 50 miljoen kort en 50 mln lang.
Kans (0 - 100%)	25
Percentage is laag als gevolg van de genomen beheersmaatregelen.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Gemeentegaranties
Organisatie onderdeel	Eenheid Financiën	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Het zoveel mogelijk voorkomen dat aanspraak wordt gemaakt op verleende gemeentegaranties
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Niet toereikende risico-inschatting Bij wel juiste risico-inschatting treden nadien ontwikkelingen op die toch leiden tot het aanspraak maken op de gemeentegarantie De gemeentegarantie is risicovol, maar wordt toch aangegaan om bestuurlijke redenen	Financieel nadeel	Kritische beoordeling van en advisering over de aanvraag in financieel technische zin Maatwerk bij opleggen van voorwaarden tot garantieverlening Tussentijdse monitoring (jaarverslagen en meldingsplicht onverwachte ontwikkelingen) en het zonodig opleggen van bijsturingsmaatregelen (voor zover dat in de voorwaarden mogelijk is gemaakt) aan de instelling waarvoor gemeentegarantie is verleend. Het recht van 1e hypotheek en aanvullende voorwaarden/zekerheden
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 9.100.000
Er zijn garantstellingen tot ca. € 480 miljoen, waarvan € 471 miljoen als achtervang voor sociale woningbouw (WSW). De overige € 9 miljoen zijn directe garantstellingen die door de gemeente zijn afgegeven. Het financieel effect van € 9,1 miljoen heeft betrekking op die directe garantstellingen voor de indirecte garantstellingen gaan we uit van PM.
Kans (0 - 100%)	15
Percentage is gebaseerd op een verwachting van een aanspraak van eens in de 7 jaar.
Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Ernstige schade (regionale pers)

Informatieplicht
Organisatie onderdeel	Eenheid Financiën	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Het tijdig informeren van de Raad bij significante afwijkingen ten opzichte van de begroting.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Niet tijdig of niet informeren van de Raad bij afwijkingen, niet handelen conform nota informatieplicht	Politieke en ambtelijke consequenties bijvoorbeeld in de vorm van wachtgeld verplichtingen	Risicomanagement: zicht hebben op welke onderwerpen van de begroting zich de grootste risico's kunnen voordoen, zicht hebben op ontwikkelingen en bezien welke beheersmaatregelen kunnen worden toegepast. Zodra het risico substantiële afwijkingen leidt, de betrokken portefeillehouder(s), het college en de Raad informeren.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 500.000
Inschatting van de kosten van een Raadsonderzoek, wachtgeldlasten wethouder(s) etc.
Kans (0 - 100%)	20
Inschatting is dat een incident zich 1 keer in de 5 jaar voordoet.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Realisatie algemene uitkering gemeentefonds
Organisatie onderdeel	Eenheid Financiën	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	De realisatie van de algemene uitkering gemeentefonds stemt overeen met de raming van deze uitkering inclusief begrotingswijzigingen.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Het gemeentefonds wordt bepaald door de omvang van de netto gecorrigeerde rijks-uitgaven. Door besluiten van het Rijk kunnen aanmerkelijke verschillen ontstaan tussen de (primair) geraamde en de gerealiseerde algemene uitkering.	Substantiële invloed op de uitkomst van de jaarrekening Substantiële invloed op de omvang van de algemene reserve/algemene middelen Achteraf bezien op foutieve gronden bestuurlijke afwegingen gemaakt	Permanent op de hoogte zijn van ontwikkelingen op de rijksbegroting en het effect daarvan op het gemeentefonds; Bestuur en organisatie daarover actief en adequaat informeren; Begrotingswijzigingen door de raad laten vaststellen waarbij de ontstane verschillen worden gecorrigeerd.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 3.000.000
Tussentijdse beleidswijzigingen op rijksniveau, de samenhang met mutaties in de uitkering sociaal domein en de toenemende kans op onderuitputting op de rijksbegroting leiden er toe dat het risico aanwezig is dat de werkelijke uitkomsten van de algemene uitkering afwijken van de ramingen die op basis van de circulaires gemeentefonds zijn gemaakt.
Kans (0 - 100%)	10
Wij verwachten dat bij verbetering van de economische situatie de komende jaren minder noodzaak is tot tussentijdse besluitvorming op rijksniveau die van invloed is op het gemeentefonds. Bij blijvende verbetering van de conjunctuur slaat het risico van neerwaartse bijstelling van de algemene uitkering zelfs om naar een kans op opwaartse bijstelling.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Ernstige schade (regionale pers)

Interpreteren circulaire gemeentefonds
Organisatie onderdeel	Eenheid Financiën	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Het juist interpreteren van de circulaires algemene uitkering gemeentefonds en dat vertalen naar een correcte raming van deze uitkering in de Meerjarenprogrammabegroting.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Complexiteit. Tijdsdruk. Kwaliteit medewerkers (onvoldoende gekwalificeerde achtervang).	Onjuist beeld weergeven van de financiële positie van de gemeente. Leidt tot foutieve bestuurlijke keuzes.	(Continu) opleiden personeel Kwalitatief voldoende organiseren van de achtervang. Rekenmodel Pauw afzetten ten opzichte van het rekenmodel van het ministerie van BZK. Het onderhouden en organiseren van een netwerk met uitkeringsspecialisten.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 2.000.000
Structureel effect kan € 2.000.000 zijn bij een verkeerde interpretatie. Het eerste jaar is redelijke goed te voorspellen. In de MPB nemen wij een reeks op van 4 jaar. Het voorspellen van het tweede en verdere jaren wordt steeds moeilijker. Dit komt dat de circulaires hier minder inzicht in geven.
Kans (0 - 100%)	10

Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Ongeval door gladheid
Organisatie onderdeel	Eenheid Beheer en Onderhoud	BPM: Programma 3
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Het bestrijden van gladheid binnen de grens van de gemeente Apeldoorn.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Er is te laat of helemaal geen zout wordt gestrooid.	Schadeclaim Imagoschade Psychische schade bij medewerkers van de strooiploeg	Beleidsplan gladheidbestrijding (inclusief risico inventarisatie) Overeenkomsten met strooiers Instructie medewerkers + schouw van apparatuur Op de koudste plekken in de gemeente zijn een aantal sensoren in de grond aangebracht om vroegtijdig mogelijke gladheid te signaleren. Online verbinding met meteo-consult. Meteo-consult heeft afspraken met meerdere gemeenten waardoor de gemeente Apeldoorn vroegtijdig op de hoogte kan worden gebracht van naderende gladheid. Aansprakelijkheidsverzekering
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 20.000
Schade kan variëren van kapotte kleding en materiele schade tot blijvend letsel inclusief medische begeleiding. Als maatstaf hanteren wij het jaar 2012. In 2012 zijn ca 70 claims ingediend, die betrekking hebben op wegen en vooral een gevolg zijn van gladheid. Hiervan zijn er ruim 20 toegekend voor een totaal schadebedrag/eigenrisico gemeente van € 27.000. In 2015 zijn er 4 claims ingediend. 2 claims zijn afgewezen, 2 claims zijn doorverwezen (naar bijvoorbeeld een aannemer). In 2016 zijn er 5 claims ingediend. Deze zijn alle afgewezen.
Kans (0 - 100%)	80
ie hierboven. Het jaar 2012 geldt als maatstaf.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Onveiligheid medewerkers en derden
Organisatie onderdeel	Eenheid Beheer en Onderhoud	BPM: Programma 3
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Het waarborgen van de veiligheid van medewerkers en derden
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Onveilig materiaal en materieel -‘onveilig werken langs de weg’ door bijvoorbeeld slechte afzettingen	Uitval van medewerker(s) Schade (-claim) of letsel Imagoschade Stilleggen van werkzaamheden door arbeidsinspectie	Maatregelen om de risico’s te minimaliseren zijn opgenomen in de RI&E (Risico Inventarisatie & Evaluatie) van het arbosysteem OHSAS Veiligheidskleding Jaarlijkse toolbox bijeenkomsten Startbijeenkomsten projecten Aanschaf van afzettingsmaterialen Specifieke cursus ‘veilig werken langs de weg’ (gegeven in april 2014 met een geldigheidsduur van 5 jaar).
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 25.000

Kans (0 - 100%)	40
waarborgen van de veiligheid van medewerkers en derden Financiële toelichting: Schade kan variëren van kapotte kleding tot blijvend letsel inclusief medische begeleiding. Toelichting kans: De kans op een ongeval is kleiner geworden doordat er specifieke afzettingsmaterialen zijn aangeschaft in 2014. Met betrekking tot veiligheidskleding is er in 2015 een aanbesteding geweest. De kleding voor werken langs- en aan de weg, moet voldoen aan ‘veiligheidsklasse 3’. Veiligheidsklasse 3 is de hoogste norm waaraan veiligheidskleding moet voldoen. De uitrol van deze nieuwe kleding heeft plaatsgevonden.
Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Beheer en onderhoud wegen, bruggen etc.
Organisatie onderdeel	Eenheid Beheer en Onderhoud	BPM: Programma 3
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Het beheren en onderhouden van de kapitaalgoederen van de Gemeente Apeldoorn zijnde- : Wegen, bruggen, tunnels en viaducten. Wegen.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
tekort aan beheers- en onderhoudsgelden onveilige situaties door onvoldoende onderhoud	afsluiten van wegen, bruggen tunnels of viaducten imagoschade materiële- en letselschade oplopende kosten van de onderhoudswerkzaamheden	Herstelplan wegen Budget splitsen in klein en groot onderhoud Integrale aanpak van projecten / meeliften Extra inzet van geld en uren voor onderhoud van fietsroutes en voetpaden Aansprakelijkheidsverzekering
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 200.000

Kans (0 - 100%)	70
beheren en onderhouden van de kapitaalgoederen van de Gemeente Apeldoorn zijnde- : Wegen, bruggen, tunnels en viaducten. Wegen. Financiële toelichting: Erl is een afname zichtbaar in de zogenaamde risicowegen (achterstand 2013; €12,2 miljoen, in 2015; € 5,5 miljoen). Risicowegen zijn wegen die sneller dan gemiddeld dreigen te verouderen en hoge onderhoudskosten met zich meebrengen. Het financieel effect van de gebeurtenis is echter van een andere orde ( bij een kans van 30% lijkt een bedrag van € 350.000 incidenteel aan de redelijke kant). Het budget is met de behandeling van de MPB 2014-2017 structureel opgehoogd, en er is incidenteel extra geld (€ 5 miljoen) van de Provincie gekomen. Het financiële risico inzake claims is beperkt. Het risicobedrag vloeit vooral voort uit de noodzaak om op een bepaald moment onderhoud te plegen, waar geen dekking voor is in de begroting. Toelichting kans op schadeclaims: Met de vaststelling van het Herstelplan Wegen en de MPB 2014-2017 is de kans op schadeclaims kleiner geworden. Gaandeweg –begonnen in 2014- zullen steeds meer slechte wegvakken en risicowegen worden aangepakt. Een kwaliteitsmeting van alle wegen in het voorjaar van 2017 zal uitwijzen of en in welke mate de onderhoudsachterstand wordt ingelopen.De uitkomsten van deze meting zullen in de 2e helft van 2017 beschikbaar zijn. Bruggen, tunnels en viaducten. Het algemene beeld is dat er voldoende middelen zijn om de kapitaalgoederen op orde te houden (incl.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Aandelenkapitaal
Organisatie onderdeel	Eenheid Financiën	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Het volledig terug ontvangen van het aandelenkapitaal van de gemeente; Het verkrijgen en uitoefenen van invloed als aandeelhouder op een vennootschap met een publieke taak/publiek belang voor de gemeente Apeldoorn.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Geen continuiteit van de vennootschap Het bedrijf waar de gemeente Apeldoorn aandelen van bezit kan door gewijzige wetgeving aangeslagen worden voor vennootschapbelasting.	Financieel nadeel voor de gemeente door waardevermindering van het aandelenkapitaal. Financieel nadeel voor de gemeente als gevolg van extra investering in publieke taak/publiek belang. Als gevolg van aanslagen van vennootschapbelasting ontvangt de gemeente Apeldoorn minder dividend.	Actief uitoefenen van het aandeelhouderschap: -toezien op nakoming juiste, volledige en tijdige informatievoorziening aan aandeelhouders (preventie). -goede analyse van verstrekte informatie. -invloed en aandeelhouderschap aanwenden als continuiteit in gevaar komt (maatregel RvC en/of directie). -desgewenst tijdig aandelen afstoten als risico's onacceptabel groot worden, verschuiving publiek- en privaat. De zwaarte van de beheersmaatregelen en de mate van sturing hangen samen met het publiek belang en de omvang van de deelneming. Apeldoorn is aandeelhouder van: - NV luchthaven Teuge, belang 55% - Circulus Berkel BV, belang 36% - Orpheus NV, belang 72,82% - Accres BV, belang 100% - Leisurelands NV, belang 17,4% Daarnaast is Apeldoorn aandeelhouder met gering belang (< 1%) van enkele grotere publieke vennootschappen: BNG, Aliander/NUON en Vitens NV. Goede analyse van verstrekte informatie. Desgewenst tijdig aandelen afstoten als risico's onacceptabel groot worden, verschuiving publiek- en privaat.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 0

Kans (0 - 100%)	10

Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Gemeenschappelijke regelingen
Organisatie onderdeel	Eenheid Financiën	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Het uitvoeren van gemeentelijke taken door samenwerking met regiogemeenten en in een aparte entiteit.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
(OorzaakNieuw-)Onvoorziene financiële tegenvaller bij de Gemeenschappelijke regelingen, die niet binnen de begroting kan worden gedekt.	Een hogere incidentele of structurele gemeentelijke bijdrage aan de GR dan geraamd in de gemeentebegroting. Extra raming kan leiden tot een ombuiging (en) in de gemeentebegroting (bezuiniging)	Afspraken met de GR, dat de deelnemende gemeenten tijdig en actief worden geinformeerd. Afspraken met de GR over een goede en adequate planning en control cyclus en risicobeheersing. Afspraken met de GR over een goede en adequeate programmabegroting met een paragraaf weerstandsvermogen en kwantificering van risico's voor de GR en deelnemende gemeenten. Het weerstandsvermogen van de GR's afstemmen op de aard en omvang van de risico's.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 300.000
We ramen het algemene risico op maximaal € 300.000,-. In bijzondere gevallen wordt voor een GR apart een risico opgenomen.
Kans (0 - 100%)	20
Er worden met de GR's steeds betere afspraken gemaakt over sturing en verantwoording, zodat in een vroeger stadium kan worden bijgestuurd. De meeste GR's hebben zelf reserves opgebouwd om risico's op te vangen.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Ernstige schade (regionale pers)

Cameratoezicht
Organisatie onderdeel	Eenheid Veiligheid & Recht	BPM: Programma 2
Portefeuillehouder	J.C.G.M. Berends
Doelstelling	Verbeteren van het veiligheidsgevoel door middel van cameratoezicht Op o.a. het Caterplein en de tunnel onder het station
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Vandalisme Stroomuitval Veroudering	Negatief effect op het veiligheids gevoel Wegvallen van bewijsmateriaal bij strafvervolging	Tijdig onderhoud en vervanging van de camera’s en de technische installaties ‘Hufterproof’ materiaal plaatsen
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 100.000

Kans (0 - 100%)	10

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Ernstige schade (regionale pers)

Explosievenopruiming
Organisatie onderdeel	Eenheid Veiligheid & Recht	BPM: Programma 2
Portefeuillehouder	J.C.G.M. Berends
Doelstelling	et bosgebied binnen de gemeentegrenzen van Apeldoorn explosievenvrij maken, waardoor het veiliger wordt voor mens en dier.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
WO II Ondeskundigheid bij het opruimen Onbetrouwbaarheid van aangetroffen explosieven Geen eigen middelen beschikbaar om eigen aandeel in de bekostiging van het ruimen van de explosieven te financieren	Gevaar voor de volksgezondheid Bosbrand t.g.v. fosfor- munitie Specifieke maatregelen noodzakelijk voor onderhoud van het bos Geen ruiming meer van explosieven Natuurgebied kan niet voor recreatie worden opengesteld	Schoonmaken van het bos door een gecertificeerd bedrijf Afzetten van gevaarlijke terreinen
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 12.500

Kans (0 - 100%)	1

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Faunabeheer
Organisatie onderdeel	Eenheid Veiligheid & Recht	BPM: Programma 2
Portefeuillehouder	J.C.G.M. Berends
Doelstelling	Op peil houden van de wilde-dierenpopulatie ( getalsmatig faunabeheer)
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Ondeskundig en of illegaal gebruik van vuurwapens	De gemeente wordt aansprakelijk gesteld	Jachtakte Opleiding Verzekering
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 12.500

Kans (0 - 100%)	1

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Riec
Organisatie onderdeel	Eenheid Veiligheid & Recht	BPM: Programma 2
Portefeuillehouder	J.C.G.M. Berends
Doelstelling	Voorkomen van het ondermijnen van het openbaar bestuur door middel van informatie-uitwisseling
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Onachtzaamheid Onzorgvuldigheid bij het verstrekken van gegevens	Schending van de privacy Vrijspraak verdachten van criminele activiteiten We ontvangen geen informatie van het RIEC meer	Correcte convenanten Beveiligingsmaatregelen op informatie Bewustwording medewerker Dossiers met gevoelige informatie achter slot en grendel
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 12.500
Kosten eigen risico WA verzekering
Kans (0 - 100%)	5

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Juridische Beleidsadvisering
Organisatie onderdeel	Eenheid Veiligheid & Recht	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	J.C.G.M. Berends
Doelstelling	Voorkomen dat de gemeente voor de rechter moet komen
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
De organisatie of het bestuur handelt in strijd met de wet De gemeente maakt juridische fouten Het onjuist bejegenen van burgers	Toename van kosten Inhuur van juridische capaciteit	Het handelen conform de wet en regelgeving middels juridische kwaliteitszorg en afwijkingen van de norm signaleren (Bij)scholing van medewerkers Actief en preventief de organisatie juridisch informeren over de effecten van nieuwe wet- en regelgeving en juridische prudentie
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 250.000

Kans (0 - 100%)	2

Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Contractbeheer
Organisatie onderdeel	Eenheid Projecten, vastgoed en grond	BPM: Programma 9
Portefeuillehouder	M.J.P. Sandman
Doelstelling	De organisatie heeft volledig inzicht in en overzicht op de inhoud van de overeenkomsten die in het kader van ruimtelijke ontwikkelingsprojecten worden aangegaan en is in staat om de afspraken en verplichtingen uit deze overeenkomsten te bewaken (tijd) en na te komen (inhoud)
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
De registratie van de verplichtingen die voortvloeien uit de overeenkomsten is niet op orde Contractbeheer is te afhankelijk van personen	Financiëel (bijv. een boete of een niet geïnde factuur) Programmatisch (niet gerealiseerd ontwikkelings-programma)	Opzetten van contractenbeheersysteem, samen met het team Vastgoed en team Omgevingsrecht en Advies van Ruimtelijke Leefomgeving Invulling geven aan wat hebben we op welke onderwerpen afgesproken, wie is daar verantwoordelijk voor en op welke wijze wordt die verantwoordelijkheid ook los van de functionaris in de organisatie geborgd
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 0
Het financiële effect ligt niet direct bij de eenheid Vastgoed en Grond maar bij die eenheden in opdracht waarvan de overeenkomsten zijn gemaakt. Het financieel effect (p.m.) is conform MPB 2016-2019.
Kans (0 - 100%)	20
De kans is aanwezig dat in de huidige wijze van contractbeheer er een afspraak op termijn tussen wal en schip belandt. Het kanspercentage (p.m.) is conform MPB 2016-2019.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Verstrekking Provinciaal subsidiegeld
Organisatie onderdeel	Eenheid Projecten, vastgoed en grond	BPM: Programma 9
Portefeuillehouder	M.J.P. Sandman
Doelstelling	Juridische ondersteuning leveren bij contractvorming tussen gemeente en derden met als doel het beperken van de risico’s voor de gemeente in de toekenning van subsidie zowel financieel (staatssteun) als publicitair (onbegrip over rollen verschillende overheidsinstanties).
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Gemeente is op basis van haar verordening niet in staat om (provinciaal) subsidiegeld door te sluizen naar particuliere partijen	Procedureel: juridisch i.v.m. staatssteun Financieel: • Indien ongeoorloofde staatssteun wordt vastgesteld, is verkrijger van de subsidie niet in staat terug te betalen aan gemeente. • Extra inzet ambtelijke capaciteit. Imago: frustratie bij subsidieverkrijger over de onwillige gemeentelijke overheid.	Maken van afspraken met provincie ten aanzien van de rolverdeling, de risico’s en de financiële vergoeding die deze doorgeeffunctie van subsidiegeld met zich mee brengt. Hierbij wordt tevens bekeken of een toetsing vooraf ten aanzien van mogelijke staatssteun kan worden verricht. Het opstellen van overeenkomsten met derden - zijnde bijdrageontvangende partijen - op basis waarvan de risico’s worden doorgelegd en dus vanuit het oogpunt van de gemeente worden beheerst.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 500.000
De extra ambtelijke inzet bovenop de huidige formatie en tijdelijke extra formatie wordt als p.m. ingeschat. Het éénmalig risico is opgenomen vanwege het niet kunnen terughalen van een concreet verstrekte bijdrage aan een derde indien zou blijken waneer deze bijdrage als staatssteun zou worden betiteld. Het opgenomen financieel effect is conform Jaarrekening 2015.
Kans (0 - 100%)	20
De casussen zijn er en er zijn nieuwe regelingen in de maak waarin de doorgeeffunctie van de gemeente voor provinciale subsidies aan de orde is. Het opgenomen kanspercentage is conform Jaarrekening 2015.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Ernstige schade (regionale pers)

Bekostiging onderhoud Accres
Organisatie onderdeel	Eenheid Projecten, vastgoed en grond	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	M.J.P. Sandman
Doelstelling	Als eigenaar onderhouden we ons vastgoed conform de vastgestelde onderhoudsniveau’s. Vastgoedbedrijf (icm eenheden Jeugd, Zorg en Welzijn en Ruimtelijke Leefomgeving) Bij uitbesteding van eigenarenonderhoud voeren we regie op vastgesteld onderhoudsniveau.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Terughalen van reservering onderhoud van Accres naar gemeente (algemene reserve en reserve onderwijshuisvesting voor wat betreft aandeel gymzalen) Herijking huidige structurele onderhoudssubsidie Herziening bekostigingswijze Accres voor onderhoud (nu op basis van 40 jaar)	Geen budget – behoudens algemene reserve - voor uitvoeren van achterstallig onderhoud Niet verhaalbaar op Accres Huidige subsidiebijdrage onderhoudsbudget Accres is ontoereikend Tijdelijk (4-jarig) meer onderhoudssubsidie nodig dan beschikbaar	Regie eigenaarsonderhoud beleggen bij vastgoedeigenaar (V&G) en onderhoudsvoorziening Vastgoedbedrijf actualiseren en monitoren. Actualisaties van MJOP’s bezien in relatie tot terugname van panden vanuit de bestuurlijk gewenste krimp van de vastgoedportefeuille. Kostenbewust sturen door bijvoorbeeld clustering van werkzaamheden.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 250.000
Bedrag is indicatief en zal in 2017 beter onderbouwd worden wanneer de in 2016 opgestelde MJOP’s na de laatste aanpassingen definitief kunnen worden doorgerekend voor de komende jaren en betrokken worden bij de reeds aanwezige onderhoudsvoorziening Vastgoedbedrijf. Hierbij dient ook de onderhoudsreserve Accres miv 2014 te worden beschouwd. Het financieel effect is conform Jaarrekening 2016.
Kans (0 - 100%)	30
Voor 55 objecten is het MJOP in 2014/2015 geactualiseerd. In 2016 zijn 20 gymzalen gerenoveerd. Na renovatie zijn inmiddels ook hiervoor nieuwe MJOP’s opgesteld. De MJOP-begroting jaarschijf 2017 is inmiddels vastgesteld tussen Accres en gemeente. Onttrekkingen van panden aan de portefeuille Accres en welke daarna meestal in verkoop zullen worden gebracht, kunnen overigens leiden tot een verlaging van het onderhoudsbudget en bijbehorend risico. Het kanspercentage is conform Jaarrekening 2016.
Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Ernstige schade (regionale pers)

Leegstand vastgoed Vastgoedbedrijf
Organisatie onderdeel	Eenheid Projecten, vastgoed en grond	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	M.J.P. Sandman
Doelstelling	MPB: Behalen van een optimaal resultaat op vastgoed op basis van bedrijfsmatige afwegingen met afweging van financieel en maatschappelijk rendement. Vastgoedbedrijf Voorkomen van leegstand door actief strategisch te sturen op de toekomst van de vastgoedportefeuille.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Beëindiging van subsidies aan huurders van gemeentelijk vastgoed. Gewijzigd beleid van huurders (bijvoorbeeld ander type huisvesting, andere locatie, centralisatie). Verkoopopgave van het Vastgoedbedrijf.	Extra beheerkosten en derving huurinkomsten. Verloedering van pand/perceel alsmede aantasting van de leefbaarheid van omgeving. Eventuele afwaardering boekwaarde bij ander gebruik van pand of besluit tot verkoop.	Feitelijke leegstand voorkomen door panden te voorzien van vastgoedbescherming of gebruik maken van leegstandswet. Handelen conform beleid m.b.t. toekomstperspectief voor panden. Ontwikkelingen leegstand in portefeuilles actief monitoren (% leegstand, financieel effect) met aandacht voor de grotere objecten in de verkoopportefeuille. Minimaliseren van frictiekosten bij leegstand (beheer, energie, antikraak) al dan niet door tijdelijke verhuur. In gesprek zijn en actief meedenken met zittende huurders.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 100.000
De totale externe huuropbrengsten van het Vastgoedbedrijf zijn circa € 14 miljoen, waarvan € 7 miljoen (50%) van gesubsidieerde huurders. Bij panden waarvan de huurder zijnde ketenpartner direct of indirect wordt gesubsidieerd (bijvoorbeeld CODA, Orpheus, Omnisport, Accres, Omnizorg, Circulus) zal huurderving (deels) worden gecompenseerd door subsidieverlaging. Bij eigen huisvesting zijn frictiekosten aan de orde. Voor de overige panden zijn soms meerjarige huurovereenkomsten aanwezig. De opgenomen financiële effecten zijn indicatief en gerelateerd aan de panden waarvoor de huurder niet gesubsidieerd wordt. Daarbij speelt mee de wens om te komen tot afstoot en daarmee soms gewenste leegstand. Het risicogevolg van afwaardering is opgenomen in een ander risicoformat. In ogenschouw hierbij is genomen dat binnen de begroting van het Vastgoedbedrijf een minimale stelpost frictiekosten beschikbaar is. Het financieel effect is conform Jaarrekening 2016.
Kans (0 - 100%)	25
Ondanks sturing op leegstand zal soms niet te voorkomen zijn dat ongewenste leegstand ontstaat. Het kanspercentage is conform Jaarrekening 2016.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Ernstige schade (regionale pers)

Omnisport gemeentelijk deel onderhoud
Organisatie onderdeel	Eenheid Projecten, vastgoed en grond	BPM: Programma 8
Portefeuillehouder	M.J.P. Sandman
Doelstelling	MPB: Omnisport als een sportvoorziening voor breedtesport, topsport en talentontwikkeling, waar internationale topsportevenementen plaats kunnen vinden, als bijdrage aan de sportieve uitstraling van Apeldoorn. Vastgoedbedrijf Komen tot een eenduidig overzicht van onderhoudswerkzaamheden (demarcatielijst + MJOP) als allonge op de lopende huur- en exploitatieovereenkomst, waaruit blijkt waar de exploitant en waar de gemeente verantwoordelijk voor is.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Met exploitant afgesloten huur- en exploitatie-overeenkomst is verschillend uitlegbaar.	Benodigd onderhoud wordt niet uitgevoerd. Gemeente dient vervangingen te bekostigen waarvoor geen budget is.	In goed overleg met exploitant noodzakelijk onderhoud voorfinancieren in afwachting van definitieve besluitvorming. Binnen weerstandvermogen rekening houden met een mogelijk noodzakelijk jaarlijks onderhoudsbudget. In overleg met exploitant komen tot een door beiden te accorderen demarcatielijst en bijpassend MJOP als onderdeel van het bestuurlijk voorstel oplossen knelpunten Omnisport (voorjaar 2016).
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 250.000
Opgenomen bedrag is zeer indicatief en betreft een jaarlijkse storting in de onderhoudsvoorziening van het Vastgoedbedrijf. Het opgenomen financieel effect is conform Jaarrekening 2016.
Kans (0 - 100%)	50
De voor rekening van gemeente noodzakelijke vervangingen komen ten laste van de onderhoudsvoorziening Vastgoedbedrijf, waarin tot dusver geen middelen zijn gereserveerd voor dit pand. Het opgenomen kanspercentage is conform Jaarrekening 2016.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Ernstige schade (regionale pers)

Verkoopbaarheid gemeentelijk vastgoed
Organisatie onderdeel	Eenheid Projecten, vastgoed en grond	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	M.J.P. Sandman
Doelstelling	MPB: Uitvoering van de door de raad vastgestelde kaderstelling Nota Gemeentelijk Vastgoed en het hierbij behorende door het college vastgestelde uitvoeringsprogramma hetgeen moet leiden tot een grote krimp van de gemeentelijke vastgoedportefeuille. Vastgoedbedrijf Invulling van de genoemde kaderstelling is gekoppeld aan de financiële structurele taakstelling op het vastgoedbedrijf, welke namelijk nagenoeg alleen ingevuld kan worden via verkoop.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Incourantheid van het gemeentelijk vastgoed Economische conjunctuur	De gewenste krimp van de portefeuille niet-strategisch vastgoed komt onvoldoende tot stand. Geen invulling kunnen geven aan terugtrekkende overheid. Kapitaalvernietiging bij verkoop onder marktwaarde.	Communicatieve verkoopinstrumenten inzetten (winkel, website) teneinde sneller en meer contact te krijgen met potentiële kopers (gerealiseerd). Financiële instrumenten inzetten vanwege beperking kredietverlening door banken. Instellen van een accounthouder verkoop vastgoed in combinatie met een verkoopteam (gerealiseerd). Opstellen van een effectief verkoopprogramma (voor 2016 en 2017 zijn verkoopprogramma's opgesteld). De aanwezigheid van een compensatiebudget voor financiele bijdragen aan potentiele kopers voor aankoop van maatschappelijk vastgoed kan positief bijdragen aan het wel kunnen verkopen door het Vastgoedbedrijf van dit vastgoed, zij het dat dergelijke verkopen in combinatie met verstrekking van bijdragen een langere doorlooptijd van het verkoopproces zal kennen.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 0
De huidige totale financiële taakstelling Vastgoedbedrijf welke vanuit verkoop gerealiseerd dient te worden, is nagenoeg geheel gerealiseerd ultimo 2016. Voor 2017 en 2018 is op aangeven van het Vastgoedbedrijf een extra verkoopopbrengst geraamd van € 650.000 per jaar, naats het terugverdienen van de extra kosten verkooporganisatie. Naar verwachting zal eind 2017 de structurele taakstelling inclusief dekking voor (een deel van) de verkooporganisatie zijn ingevuld. Daarmee kent dit risico geen financiële component. De panden langer in beheer en verhuur hebben, leidt vooralsnog niet tot een (substantieel) financieel risico.
Kans (0 - 100%)	25
De kans dat te verkopen vastgoed niet verkocht kan worden, blijft aanwezig gelet op de incourantheid van sommige panden. Daarmee kan wellicht niet de beoogde krimp van de vastgoedportefeuille volledig worden gerealiseerd. Het kanspercentage is conform Jaarrekening 2016.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Ernstige schade (regionale pers)

Afwaardering vastgoed Vastgoedbedrijf
Organisatie onderdeel	Eenheid Projecten, vastgoed en grond	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	M.J.P. Sandman
Doelstelling	MPB: Uitvoering van de door de raad vastgestelde kaderstelling Nota Gemeentelijk Vastgoed (2012) en het hierbij behorende door het college vastgestelde uitvoeringsprogramma. Via bestuurlijke vaststelling van het jaarlijkse Meerjaren Perspectief Vastgoed vindt uitwerking plaats, hetgeen moet leiden tot een krimp van de gemeentelijke vastgoedportefeuille.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Spelregels BBV ten aanzien van waardering vastgoed in combinatie met hoge boekwaarden van met name maatschappelijk vastgoed	Bij wijziging dient het desbetreffende vastgoed dient gewaardeerd te worden tegen marktwaarde, welke lager zou kunnen zijn dan de aanwezige boekwaarde. De boekwaarde dient dan afgewaardeerd te worden tot marktwaarde.	Op basis van expliciete verkoopbesluiten is eventuele afwaardering aan de orde. Gemeente kan zelf regie voeren op het te nemen besluit. Vertrekpunt zijn de door de raad in juni 2014 vastgestelde uitgangspunten waardering vastgoed Vastgoedbedrijf en het toekomstperspectief vastgoed zoals sinds 2015 opgenomen in het jaarlijks terugkerende Meerjaren Perspectief Vastgoed (MPV). Op dit moment wordt het door de raad vastgestelde MPV 2016 aangehouden als vertrekpunt.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 4.000.000
Het financieel effect is theoretisch berekend op basis van 50% van de boekwaarde ultimo 2016 voor die panden die niet als strategisch bezit kunnen worden afgestoten vanuit het Meerjaren Perspectief Vastgoed 2016. Rekening is gehouden met eventuele actuele taxatiewaarden. In het MPV 2016 is aangegeven dat sommige panden vanwege onder meer hun boekwaarde niet (direct) zullen worden afgestoten. Verlaging van het risicobedrag van € 10 miljoen (MPB 2017) naar nu € 4 miljoen is daarom aan de orde. Het grootste risicoaandeel hiervan is gelegen in 2 tot 3 panden. Het afwaarderen van vastgoed lijdt tot structurele vrijval van kapitaallasten. Bij € 4 miljoen boekwaarde is de jaarlijkse vrijval aan kapitaallasten indicatief € 200.000,-. Het risicobedrag is conform Jaarrekening 2016.
Kans (0 - 100%)	10
Op basis van het bestuursakkoord Door! is in de MPB 2015-2018 invulling gegeven aan verlaging van de taakstelling vastgoed en vrijmaken van budget voor het wegen van maatschappelijke belangen bij mogelijke afstoot van vastgoed met maatschappelijke doeleinden. Hiermee wordt de verkoopopgave op zich kleiner waarmee de te nemen verkoopafwegingen vaker op behoud van vastgoed zullen kunnen uitkomen. Voor de parkeergarages Orpheus en Brinkpark geldt dat er een structurele verliesbijdrage in de gemeentelijke begroting is opgenomen die ertoe leidt – na afstemming met accountant - dat afwaardering (voorlopig) niet aan de orde is. Het kanspercentage is conform de Jaarrekening 2016.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Vervangingsinvesteringen
Organisatie onderdeel	Eenheid Projecten, vastgoed en grond	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	M.J.P. Sandman
Doelstelling	MPB: Als eigenaar de rol van rentmeester vervullen m.b.t. gemeentelijke eigendommen. Vastgoedbedrijf Structurele instandhouding van het vastgoed na einde technische levensduur op basis van het vigerende vastgoedbeleid.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Als gevolg van lineair afschrijven worden de kapitaallasten budgettair niet vastgehouden in de begroting na einde afschrijving. Tevens kent vervanging na einde levensduur een prijsindex ten opzichte van de historische kostprijs. Initiele aanleg is bekostigd uit eenmalige middelen.	Keuze tot noodzakelijke vervanging of renovatie legt extra beslag op de algemene middelen. Keuze tot “pappen en nathouden” in het onderhoud – al dan niet met extra onderhoudsbudget - zal leiden tot een verslechtering van de waarde van het vastgoed en tot verlaging van de functionaliteit voor de gebruiker.	Via een op te stellen Meerjareninvesteringsprogramma als onderdeel van het Meerjaren Perspectief Vastgoed tijdig financiële middelen reserveren als onderdeel van de integrale begrotingsafweging. Altijd annuitair afschrijven, hetgeen nu vigerend beleid is. Nadeel hierbij is lage afschrijving in de beginjaren hetgeen leidt tot een hogere boekwaarde in die jaren bij eventuele verkoop.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 175.000
Het opgenomen bedrag betreft enerzijds een mogelijke noodzakelijke renovatie ad circa € 2 miljoen van de sporthal Zuiderpark over circa 4 jaar, hetgeen leidt na uitvoering tot € 125.000 aan jaarlijkse kapitaallasten. Anderzijds betreft het noodzakelijke renovaties van sportcomplexen (kleedgebouwen en sportvelden) in de komende jaren, hetgeen wordt ingeschat op € 0,5 tot € 1 miljoen met daaruit voortvloeiend ca € 50.000 aan jaarlijkse kapitaallasten. Andere mogelijke vervangingsinvesteringen zijn op dit moment niet concreet en zijn dan ook nog in afwachting van een mogelijk verkoopbesluit van het desbetreffende pand. Het financieel effect is ten opzicht van de Jaarrekening 2016 verlaagd met € 125.000.
Kans (0 - 100%)	20
In kader van de verkoopopgave worden veel panden afgestoten en zal vervanging na einde levensduur niet aan de orde zijn. Voor sporthal Zuiderpark is aanvullend onderzoek gedaan naar het eventueel oprekken van de huidige levensduur met 5 jaar, hetgeen mogelijk is zonder ingrijpende maatregelen en met extra monitoring. In de komende jaren wordt een foto van financiële en maatschappelijke effecten (voor wat betreft gebruik en bezetting) opgesteld. Tevens is het toekomstperspectief van sporthallen met tribunecapaciteit in Apeldoorn nader onderzocht. na uitwerking kan daarna besluitvorming over dit object plaatsvinden. Voor de overige sportaccommodaties is inmiddels inzichtelijk dat het gaat om de sportaccommodaties van Robur (Orderbos), WSB en Groen Wit (De Maten). Het kanspercentage is conform Jaarrekening 2016.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Onderhoudsbudget Vastgoedbedrijf
Organisatie onderdeel	Eenheid Projecten, vastgoed en grond	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	M.J.P. Sandman
Doelstelling	MPB: Als eigenaar de rol van rentmeester vervullen m.b.t. gemeentelijke eigendommen. Vastgoedbedrijf Vanuit de door de raad vastgestelde beleidsuitgangpunten onderhoud (NEN-normen) het onderhoud zo effectief en efficiënt mogelijk uitvoeren.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Actualisaties MJOP’s (waaronder prijsontwikkeling) Veranderde uitgangspunten in beleid aanzien van afstoot of behoud leidt tot meer behoud dan eind 2012 in Nota Vastgoed was voorzien Externe ontwikkelingen zoals nieuwe bepalingen in kader van wet- en regelgeving of aanscherping certificering ten aanzien van bijvoorbeeld brandveiligheid, asbestsanering of verduurzaming	Ander/lager kwaliteitsnivo dan huidige norm (NEN-norm nivo 3) Meer ongewenste afstoot teneinde te kunnen besparen op structurele onderhoudskosten Diepgaande efficiencymaatregelen invoeren (bezuinigingen) Beperking van keuzevrijheid in te nemen maatregelen vanuit nieuwe ontwikkelingen	Afweging tussen renovatie (meerjaren investeringsprogramma) en onderhoud (MJOP) kritisch bezien, zeker voor wat betreft het langdurig aan te houden vastgoed (zoals landgoederen). Indien gekozen wordt voor behoud van vastgoed (bijvoorbeeld landgoederen) die in Nota Vastgoed 2012 waren voorzien in afstoot, dient feitelijk vanuit het beschikbare budget voor maatschappelijk vastgoed financiële ruimte worden vrijgemaakt voor onderhoudsbudget Vastgoedbedrijf. In 2017 zullen de ontbrekende MJOP’s (met name sportparken en landgoederen) worden opgesteld, afhankelijk van de voortgang in het opstellen van de toekomstplannen voor deze portefeuilles. Beoordelen in hoeverre nieuwe bepalingen ten aanzien van brandveiligheid wettelijk vereist of gewenst zijn, met inachtname van de voorbeeldrol van gemeente als vastgoedeigenaar indien deze keuze aan de orde is Indien mogelijk jaarlijks keuzes maken - prioritering met oog op hoge noodzaak - waarmee het jaarlijks budget (nagenoeg) passend wordt als gevolg van doorschuiven voor de noodzakelijke en gewenste onderhoudsmaatregelen Als eigenaar meer toetsen op bijvoorbeeld aspecten als brandveiligheid ondanks dat onderhoud is doorgelegd naar huurders
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 100.000
Het huidig jaarlijks onderhoudsbudget bedraagt € 1,4 miljoen. Het benodigd jaarlijks budget voor de panden met een actueel vastgesteld MJOP bedraagt gemiddeld € 0,9 miljoen. Het restant is benodigd voor de panden zonder een MJOP, voor niet in MJOP begrote werkzaamheden en of voor de aanvullende maatregelen in kader van nieuwe of gewijzigde bepalingen zoals ten aanzien van brandveiligheid en asbestsanering. De panden zonder een MJOP bevinden zich in de vastgoedportefeuilles landgoederen, sportparken, overig vastgoed en te verkopen vastgoed. Ook het risico van de onderhoudsbijdrage Vastgoedbedrijf aan de VvE's (met name Kristal) is hierin ondergebracht. Het risico wordt ingeschat op een noodzakelijke verhoging van het onderhoudsbudget van € 0 tot € 200.000 per jaar. Wel is het zo dat de komende jaren versneld een forse krimp in de vastgoedportefeuille wordt beoogd en voorzien. Afhankelijk van externe ontwikkelingen en de beoogde krimp kan het risico worden bijgesteld. Het financieel effect is conform Jaarrekening 2016.
Kans (0 - 100%)	50
Gelet op het restant budget, de portefeuilles die nog dienen te worden voorzien van een MJOP en de externe ontwikkelingen wordt de kans van optreden momenteel ingeschat op 50%. Het kanspercentage is conform de Jaarrekening 2016.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Grootschalige uitval bedrijfsapplicatie(s)
Organisatie onderdeel	Eenheid Informatie	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Het ondersteunen van gemeentebrede bedrijfsprocessen om onze gebruikers in de lijn te helpen de gemeentelijke doelstellingen te realiseren.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Netwerk niet beschikbaar. Technisch mankement in de programmatuur. Het instaleren van updates die kwetsbaarheden bevatten. Door hackers installeren van kwaardaardig software.	Bedrijfsproces wordt verstoord. Gebruikers kunnen niet aan het werk. Klanten krijgen niet wat ze op dat moment wel nodig hebben (uitkering of voorziening).	Het beschikbaar hebben van uitwijkvoorziening. Afspraken met leveranciers intern en buiten de gemeente. OTAP beleid, applicaties worden bij updates eerst in een Test omgeving getest. Vervolgens in een acceptatieomgeving functioneel geaccepteerd en dan pas naar productie gezet. Vervolgens in acceptatie omgeving functioneel geaccepteerd en dan pas naar een productie gezet. Inrichten van de infrastructuur op basis van "het kluisdeurprincipe"(o.a. door een techtnisch geavenceerde firewall) waardooor het penetreren van het netwerk niet eenvoudig is. Er wordt ook jaarlijks een zogenaamde penetratietest uitgevoed.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 500.000
Risicobedrag bestaat uit: capaciteit om de bedrijfsapplicatie weer in de lucht te krijgen, uren dat medewerkers niet hun werk kunnen doen, eventuele gevolgschade van het uit de lucht zijn. Forensisch onderzoek.
Kans (0 - 100%)	10
Het percentage is laag ingestoken omdat het risico een grote calamiteit beschrijft: het uitvallen van meerdere systemen. De kans dat een uitval zich met die impact voordoet is niet groot.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Ernstige schade (regionale pers)

Integriteit
Organisatie onderdeel	Eenheid Organisatie	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	J.G. Kruithof
Doelstelling	ambtelijke organisatie) - handelen van de gemeente en haar medewerkers voldoet aan de hoogste integriteitsnormen - voorkomen dat integriteitschendingen ontstaan (preventief) - integriteitschendingen op een juiste wijze afhandelen en hierover adviseren (repressief)
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Er kunnen legio oorzaken een rol spelen: geen beleid, geen protocol, geen heldere regeld, schendingen door medewerkers, weining openheid/transparantie, vertrouwen.	Imagoschade (vertrouwen van de burger) Reputatieschade	Werken aan een transparante cultuur, waar in gesprek gaan en elkaar aanspreken de norm is. Actueel integriteitsprotocol. Continue aandacht voor integer handelen en speciale aandacht door in de maand september zowel raad, college als management het onderwerp bespreekbaar te maken. Voorbeeldgedrag.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 50.000
Het financiële effect is moeilijk in te schatten. Deze is afhankelijk van de aard van de gebeurtenis.
Kans (0 - 100%)	5
Op basis van ervaringen de afgelopen jaren is gebleken dat jaarlijks ongeveer 10 tot 15 situaties kunnen worden aangemerkt voor nader onderzoek naar een integriteitschending. Dit varieert in mate van ernst.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Ernstige schade (regionale pers)

Onjuiste informatie verstrekken
Organisatie onderdeel	Eenheid Organisatie	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	J.G. Kruithof
Doelstelling	De burgers en ondernemers op een transparante en volledige wijze van de juiste informatie voorzien over onderwerpen die voor hen van belang zijn.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Informatie, processen niet op orde waardoor menselijke fouten ontstaan, we weten het niet of kunnen informatie niet vinden.	Imagoschade Publieke opinie wordt negatief beïnvloedt en daarmee wordt het vertrouwen in de gemeente geschaad.	Doorvragen van en tegendenken door bestuurs- en communicatieadviseurs aan vakinhoudelijke collega's; hebben we alle feiten en informatie op tafel.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 5.000
Het financiële effect is lastig in te schatten en afhankelijk van de gebeurtenis.
Kans (0 - 100%)	10
Ondanks de grote hoeveelheid aan boodschappen die de gemeente dagelijks verzendt is de kans op fouten relatief klein. Bij projecten worden de communicatiemiddelen veelal door externe partijen (bijvoorbeeld aannemers) verzorgt.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Geen of verkeerde voorschriften bij vergunningverlening
Organisatie onderdeel	Eenheid Publiek, Ondernemen en Wijken	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Bescherming/borging van publieke belangen (openbare orde en veiligheid, uiterlijk aanzien van de stad, woon- en leefklimaat, gezondheid, voorkomen overlast/hinder, doelmatig/regulering gebruik openbare ruimte etc.). In dat kader subdoelstellingen: consistent optreden en zoveel garantie van gelijke behandeling, bijdrage leveren aan leefbare en evenwichtige lokale samenleving, duidelijkheid bieden inverhouding burger-ondernemer-overheid. Overige doelstellingen binnen vergunningverlening: - redeneren vanuit oplossingen; - gedeeltelijke verantwoordelijkheid aanvrager en vergunningverlener in proces; - kwalitatief goede dienstverlening (transparant, zorgvuldig, deskundig en efficiënt).
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Onvoldoende vakkennis Wet en regelgeving niet juist verwerkt	Imagoschade Schadeclaims	Advisering door specialisten (kenniscentrum evenementenveiligheid) Standaard risico-analyse bij grote en middelgrote evenementen. 6 ogenprincipe t.a.v. het proces vergunningverlening Jaarlijkse (bij)scholing medewerkers
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 300.000

Kans (0 - 100%)	10
Doordat consequent de beheersmaatregelen in acht worden genomen, is de kans dat het risico zich voordoet nagenoeg nihil.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Geen tijdige en/of kwalitatief goede vergunningverlening
Organisatie onderdeel	Eenheid Publiek, Ondernemen en Wijken	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Tijdige en kwalitatief goede dienstverlening (transparant, zorgvuldig, deskundig en efficiënt) bij de vergunningverlening
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Aanzienlijke toename van het aantal evenementenvergunningen Grotere en complexere evenementenvergunningen	Imagoschade Schadeclaims Betalingen i.h.k.v. wet op de dwangsom bij ingebrekestellingen Nadeelcompensatie Meer klachten Meer bezwaarschriften Slechtere beoordeling dienstverlening	Uitbreiding van de administratieve uitvoering, een meer geleidelijke functieopbouw, zorgen voor meer overlap in (specialistische) kennis tussen medewerkers.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 500.000

Kans (0 - 100%)	10

Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Vastleggen van onjuiste (persoons)informatie in BS en/of BRP
Organisatie onderdeel	Eenheid Publiek, Ondernemen en Wijken	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Conform wet- en regelgeving authentieke (persoons)informatie vastleggen in de registers van de Burgerlijke Stand en de Basisregistratie personen.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Onvoldoende kennis Verkeerde interpretatie van wetten / regels Onjuist toepassen van Internationaal privaatrecht en buitenlands Personen- en familierecht. Onjuist / slordig handelen	Imagoschade Schadeclaims Gevolgschade voor onze afnemers en betrokken individuen	Scholing medewerkers, ambtseed en zuiveringseed bij Openbaar Ministerie, juiste en volledige werkprocessen
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 500.000
Gemeente is bestuurlijk / strafrechtelijk aansprakelijk; v.w.b. handelingen van uit de functie Ambtenaar Burgerlijke Stand is deze ook zelf hoofdelijk aansprakelijk voor zijn / haar handelen in deze.
Kans (0 - 100%)	2
Reëel ingeschat.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Verstrekken verkeerde/gevoelige informatie
Organisatie onderdeel	Eenheid Publiek, Ondernemen en Wijken	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Op rechtmatige grondslag verstrekken van juiste informatie.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Onduidelijkheid over de rechtmatige grondslag. Onvoldoende kennis van toepasselijke wet- & regelgeving.	Imagoschade Schadeclaims Bestuurlijke boete	Functiescheiding, juiste en volledige werkprocessen, scholing medewerkers, ambtseed medewerkers, integriteitsprotocollen, Login, juiste apparatuur.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 500.000
De gemeente is bestuurlijk / strafrechtelijk aansprakelijk voor verkeerde informatieverstrekking.
Kans (0 - 100%)	3
Hoog ingeschat.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Bestuurlijk proces
Organisatie onderdeel	Eenheid Strategie en Regie	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Adequaat functionerend bestuurlijk proces, dat tot kwalitatief hoogwaardige besluitvorming leidt
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Onvoldoende sturing/investering op cultuur College/raad niet altijd tevreden over kwaliteit van de stukken Te krappe bezetting	Besluitvorming is van mindere kwaliteit; Continuïteit is niet voldoende geborgd; Verhouding (politiek) bestuur en ambtelijke organisatie verloopt stroef Ontevredenheid bij medewerkers (mogelijk gevolg: ziekte uitval) (politiek) bestuur is ontevreden over de organisatie	HRM-investeringen: MD- en resultaatgerichtwerken-traject; Training college- en raadsvoorstel schrijven; DEMO (specifiek themabijeenkomsten); Bewuste investering in relatie bestuur  organisatie (bijvoorbeeld: BOT-overleg / Placemate-overleg)
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 50.000
Als het risico zich voordoet, heeft dit primair betrekking op het minder makkelijk realiseren van de gemeentelijke doelstellingen. Dit zal uiteindelijk een imagoprobleem veroorzaken. In geval van hierboven genoemde ziekte uitval zich voordoet, wordt het risico maximaal geschat op 0,5 fte (€ 50.000)
Kans (0 - 100%)	10
Gezien de vele trajecten die momenteel lopen, wordt het risico niet groot ingeschat.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Ernstige schade (regionale pers)

Focus
Organisatie onderdeel	Eenheid Strategie en Regie	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Focus op actuele strategische koers en toekomstagenda
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Kwaliteit medewerkers (kennis, vaardigheden); Te weinig beschikbare middelen (geld); Samenleving is minder samenredzaam dan verondersteld Rechtsongelijkheid	Imagoprobleem gemeente Apeldoorn bij externe partners (burgers, bedrijven), dat niet snel is om te buigen; Imagoprobleem gemeente Apeldoorn bij mede-overheden (bondgenoten); Geen/minder concrete resultaten, o.a. door minder goede inzet lobby SR specifiek: Inzet van strategische capaciteit SR die niet wordt benut	Organiseren trendconferenties Medewerkers volgen trainingen (strategisch positioneren, scenarioplanning) Beschikbaar stellen 3-jarig lobbybudget voor intensivering lobby Inzet op betrokkenheid samenleving
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 100.000
Als de koers van de gemeente Apeldoorn niet wordt gevolgd/herkend door burgers, bedrijven en/of mede-overheden, zal dit ertoe leiden dat de gemeente een negatief imago krijgt. Het effect hiervan is dat overleg met de externe partners moeilijker wordt, waardoor doelstellingen niet of moeilijker worden gerealiseerd. Een eenmaal negatief imago is bovendien moeilijk om te buigen; ‘men blijft lang negatief oogsten’. Dit kan voor SR ertoe leiden dat ingezette strategische capaciteit van de eenheid niet (volledig) wordt benut door het bestuur/directie. Het financieel effect hiervan wordt geschat op maximaal 1,0 fte (€ 100.000).
Kans (0 - 100%)	30
De eenheid Strategie & Regie heeft zich inmiddels weten te positioneren als strategische sparringpartner, waar zowel directie als eenheden automatisch de weg heen weten te vinden. De in 2013 georganiseerde trendconferentie is succesvol verlopen; op het gebied van lobby (standpunten, geld) heeft de gemeente Apeldoorn al ervaring opgebouwd. Recent is onder andere bij de provincie € 17 mln aan extra subsidie gerealiseerd.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Asbest
Organisatie onderdeel	Eenheid Ruimtelijke Leefomgeving	BPM: Programma 9
Portefeuillehouder	N.T. Stukker
Doelstelling	Volgens geldende wet en regelgeving behandelen en controleren van asbestsloop-meldingen en toezien op het naleven van de regelgeving in de bestaande bouw. Beschermen volksgezondheid.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Ondeskundig en onzorgvuldig omgaan met asbest	Gezondheidsrisico verwijderaars/ bouwvakkers Gezondheidsrisico omwonenden Gezondheidsrisico toezichthouders Negatieve publiciteit/-imagoschade/ paniek Aansprakelijkheidsstelling Gemeente Apeldoorn Opvang gedupeerden Asbestsanering op kosten van de gemeente bij incidenten, waarbij de overtreder/eigenaar onwillig is in de toekomst nog steeds onbekende risico’s	Heldere protocollen en werkinstructies, er is een asbestprotocol opgesteld waarin alle acties en verantwoordelijkheden voor asbest inclusief acties extern en de intern verantwoordelijke teams zijn beschreven. Deze wordt momenteel geïmplementeerd en is breder dan alleen asbest bij sloop. De aanwezigheid van asbestdaken binnen de gemeente wordt geïnventariseerd en er wordt aansluitend een plan van aanpak opgesteld om uiterlijk 2024 alle asbestdaken te hebben gesaneerd.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 50.000

Kans (0 - 100%)	50
Door deskundigheid van de toezichthouders is het risico dat asbest niet wordt opgemerkt, beperkt.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Beheerorganisatie BAG (basisregistratie adressen en gebouwen)
Organisatie onderdeel	Eenheid Ruimtelijke Leefomgeving	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	N.T. Stukker
Doelstelling	Heffing gemeentelijke belasting OZB
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
De BAG (basisregistratie adressen en gebouwen) is niet op orde.	Lagere opbrengst ozb en rioolheffing	Het inrichten van een professionele beheerorganisatie BAG. Optimalisatie van de werkwijze en gebruik van automatisering, inzet extra personeel t.b.v. het uitvoeren van een inhaalslag en optimalisering van de kwaliteit van BAG-gegevens.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 28.000
Doordat de BAG-gegevens structureel niet op orde zijn zullen de financiële effecten jaarlijks toenemen.
Kans (0 - 100%)	25
Van de bestaande gegevens in de BAG is inmiddels circa 80% correct. De Overige 20% wordt gestaag verbeterd. De kwaliteit van de invoer van nieuwe gegevens is op order.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Bestemmingsplannen actualiseren na 10 jaar
Organisatie onderdeel	Eenheid Ruimtelijke Leefomgeving	BPM: Programma 9
Portefeuillehouder	N.T. Stukker
Doelstelling	Zorgen dat een bestemmingsplan niet ouder is dan maximaal 10 jaar.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Draagvlak/zienswijzen/instellen onderzoek	Het niet mogen innen van de leges omgevingsvergunning.	Tijdige start planproces. Door een afgewogen planning waarbij plannen zonder bouwpotentie worden geschoven, wordt het risico beperkt.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 5.000

Kans (0 - 100%)	10

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Bestemmingsplannen vaststellen binnen termijn van 12 weken
Organisatie onderdeel	Eenheid Ruimtelijke Leefomgeving	BPM: Programma 9
Portefeuillehouder	N.T. Stukker
Doelstelling	Bestemmingsplan wordt binnen 12 weken vastgesteld door de raad.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Aard, complexiteit en impact van de zienswijzen en het aantal zienswijzen.	Schadevergoeding kan door rechter worden toegekend (na rechterlijke nadere termijnstelling)	Binnen team O&A wordt de 12 weken termijn in het werkproces betrokken en in de gaten gehouden. De raad wordt actief geïnformeerd over de bestemmingsplannen die niet binnen de 12 weken termijn worden vastgesteld.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 10.000

Kans (0 - 100%)	10

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Kwetsbare functies bij toetsing en controle omgevingsvergunningen voor bouwen en gebruik, monumenten, aanlegvergunningen en sloop. Asbestsloopmeldingen, kamerverhuurverordening en handhaving bestaande voorraad
Organisatie onderdeel	Eenheid Ruimtelijke Leefomgeving	BPM: Programma 9
Portefeuillehouder	N.T. Stukker
Doelstelling	Het waarborgen van de veiligheid en de ruimtelijke kwaliteit van de bebouwde en onbebouwde omgeving.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Toezichthouders zijn geisoleerd in de uitvoering van hun taak en moeten ter plaatse soms verstrekkende besluiten nemen. Asbestbesmetting voor de medewerkers Kans op ongevallen bij calamiteiten en reguliere controles op de bouw. Bedreiging en mishandeling van de inspecteur/handhaver door overtreders	Er wordt een verkeerde beslissing genomen, waardoor de veiligheid in het geding komt. Uitval van personeel Schade voor derden, waarvoor de gemeente in gebreke gesteld kan worden. Aansprakelijkheidsstelling gemeente door eigen personeel of door nabestaanden.	Goede protocollen, opleiding en training van personeel Waar mogelijk zorgen voor achtervang en rugdekking van personeel (belangrijke bezoeken nooit alleen). Collegiale toetsing. (aansprakelijkheids)verzekering.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 50.000
Bij in gebreke stellen van de gemeente zal het financiële risico beperkt zijn tot het eigen risico van de aansprakelijkheidsverzekering.
Kans (0 - 100%)	50
De toezichthouder is op het moment van beslissing een vooruitgeschoven post van de gemeente.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Leges omgevingsvergunning (opbrengst)
Organisatie onderdeel	Eenheid Ruimtelijke Leefomgeving	BPM: Programma 9
Portefeuillehouder	N.T. Stukker
Doelstelling	Het waarborgen van de veiligheid van gebouwen en de ruimtelijke kwaliteit van de bebouwde omgeving door vergunningverlening, controle op de afgegeven beschikking en juridische handhaving en hiervoor adequeaat formatie (kiwalitatief en kwantitatief) op in te kunnen zetten.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Door gewijzigd regelgeving en de stagnerende bouw markt worden minder omgevingsvergunningen, activiteit bouwen afgegeven. Door nieuwe regelgeving verdwijnt de toezicht houdende taak bij de gemeente.	Bij minder vergunningverlening onstaat er bovenformatief personeel en ongedekte kosten Voor vergunningverlening is een aantal medewerkers in dienst waardoor een fors bedrag aan kosten niet snel beinvloedbaar zijn.	Blijven zoeken naar mogelijkheden om efficiënter te werken (Lean) Inzet van een flexibele schil om te kunnen meebewegen met de vraag een positief egalisatiereserve ter dekking van eventuele tekorten in 2016 ev.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 500.000
Ondanks het positieve resultaat in 2015 blijven de prognoses voor 2016 en latere jaren onzeker en hangen af van marktontwikkelingen en veranderende regelgeving (Omgevingswet).
Kans (0 - 100%)	10
De legesopbrengst is onzeker omdat één groot bouwproject meer of minder grote invloed heeft op de opbrengst van de bouwleges.
Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Hoogspanningsleidingen
Organisatie onderdeel	Eenheid Projecten, vastgoed en grond	BPM: Programma 3
Portefeuillehouder	M.J.P. Sandman
Doelstelling	Ondergronds brengen hoogspanningslijnen ten behoeve van: - Creëren mogelijkheid nieuwbouw Vogelbuurt in 2015 - Wegnemen maatschappelijke onrust Dok Zuid i.v.m. nabije aanwezigheid hoogspanningslijnen door Zuiderpark De raad heeft € 3,8 mln beschikbaar gesteld voor een kort tracé. Als gevolg van de rijkssubsidie, die in 2017 naar verwachting beschikbaar komt, heeft de raad in november 2013 besloten om aanvullend een voorfinanciering van € 2,85 mln beschikbaar te stellen, zodat het gehele traject in Zuid ondergronds kan worden gebracht. Aanvullend is er tevens € 4,0 mln externe financiering (subsidie en bijdragen derden).
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Onzekerheid over politieke besluitvorming	Een financieel tekort, resp overschot van tussen -1,4 (c) en + 3,6 (a) mln (worst case vs best case)	In geval van de worst case inzake onzekerheid over de besluitvorming over de rijksregeling zal er een tekort ontstaan van € 1,4 mln (was in raadsvoorstel november 2013 nog € 2,85 mln). In het raadsvoorstel is aangegeven dat, mocht deze situatie zich voordoen, dekking gezocht moet worden in versobering van ander projecten.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 1.400.000
Uitgegaan is van het worst case scenario onzekerheid over de besluitvormig inzake de rijksregeling; dit was overigens in het raadsvoorstel november 2013 nog € 2,85 mln).
Kans (0 - 100%)	20
De kans betreft een mogelijke nadelige aanpassing van de rijksregeling (later of lagere vaststelling) dan in de begroting is vanuit gegaan. Er is ook echter een kans van 80% dat de rijksregeling gunstiger uitvalt dan begroot. Het wetsvoorstel VET, waar de rijksregeling onderdeel van uitmaakt, wacht op het nieuwe kabinet en de nieuwe kamer voordat dit verder in procedure gebracht kan worden. Ingangsdatum van de regeling wordt niet meer voorzien in 2017, maar op basis van grove schatting medio 2018.
Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Onderwijshuisvesting
Organisatie onderdeel	Eenheid Jeugd, Zorg & Welzijn	BPM: Programma 5
Portefeuillehouder	P. Blokhuis
Doelstelling	Het bieden van voldoende en kwalitatief goede onderwijshuisvesting. Het beheersen van financiële risico’s op dit gebied.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Door vergrijzing en ontgroening daalt het aantal leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs.	Als een leegstaand schoolgebouw niet meer wordt ingezet voor onderwijsdoeleinden, en de boekwaarde is hoger dan de marktwaarde, zullen we als eigenaar (gemeente is eigenaar van de schoolgebouwen) moeten afwaarderen tot de marktwaarde.	Binnen het totaal van toekomstige ontwikkelingen onderwijshuisvesting houden we, voor zover mogelijk, rekening met hergebruik van leegstaande onderwijsgebouwen. Bovendien wordt gekeken naar mogelijke herontwikkeling van huidige onderwijslocaties naar woningbouwlocaties waardoor de marktwaarde verhoogd word (en dus de extra afschrijving beperkt kan worden).
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 500.000
Het sluiten van schoolgebouwen voor onderwijsdoeleinden is iets dat, als gevolg van ontwikkelingen van aantallen leerlingen, altijd kan gebeuren. Voor een deel kunnen we leegstand zien aankomen omdat we zicht hebben op ontwikkelingen van het aantallen jongeren in Apeldoorn. Hierover zijn ook afspraken gemaakt met de schoolbesturen.
Kans (0 - 100%)	25
De kans dat schoolgebouwen gesloten gaan worden is groot omdat we weten dat leerlingenaantallen dalen. Door toepassing van beheersmaatregelen (herbestemmen voor onderwijshuisvesting of herontwikkeling naar woningbouw) kunnen we forse extra afschrijving in veel gevallen beperken. Deze maatregelen zijn ook opgenomen in de uitvoeringsnota OHV 2016-2019. We kunnen echter niet uitsluiten dat we op enig moment wel een forse afschrijving moeten doen die niet binnen de reserve onderwijshuisvesting kan worden opvangen.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Europees aanbesteden
Organisatie onderdeel	Eenheid Financiën	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Naleving (Europese) aanbestedingsrichtlijnen.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Medewerkers zijn niet of in onvoldoende mate op de hoogte van de regels van Europees aanbesteden.	Leidt mogelijk tot overschrijding van door de raad vastgestelde fouttolerantie, waardoor geen rechtmatigheidverklaring wordt afgegeven. Tevens levert foutief aanbesteden risico’s op voor het imago (verloren rechtszaken etc.) van de gemeente.	Preventief: Voorlichting (o.a. via cursus inkoop & aanbesteding Apeldoorn Academie) Alle Europese aanbestedingen via Inkoop Minder mensen betrokken bij Inkoop en digitaal inkopen (visiedocument inkoop) Alle aanbestedingen vanaf € 30.000 langs Inkoop (visiedocument inkoop) Reactief: Per kwartaal verbijzonderde interne controle op juiste (Europese) aanbesteding - Jaarrekening controle accountant - Sturen op afwijkingen van het inkoop- & aanbestedingsbeleid voor alle contractwaarden - Omzetanalyses voor een aantal eenheden uitvoeren - Uitvoeren Spendanalyse (nieuwe beheersmaatregel per 2017
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 500.000
Het is moeilijk in te schatten omdat de schades in hoogte kunnen verschillen. We zijn uitgegaan van 1 grote schadeclaim.
Kans (0 - 100%)	10
We gaan ervan uit dat ongeveer 1 keer in de 10 jaar dit kan gebeuren.
Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Innen belastingen
Organisatie onderdeel	Eenheid Financiën	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Het op een juiste, tijdige en volledige manier innen en heffen van belastinggelden.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Koppelingen van gegevens (I-NUP, BAG, ICT) Regionalisering Meerdere partijen Steeds grotere afhankelijkheid van derden Aanschaf nieuwe belastingapplicatie	Rentederving Extra productie (=capaciteit) Imagoschade De belastingen worden veel later geïnd. Belastingen worden niet volledig geind.	Afspraken over de herwaardering en de kwaliteit van de herwaardering zijn opgenomen in de collectieve samenwerkingsovereenkomst. IC De rapportages van de Waarderingskamer en de hieruit voortvloeiende acties, instructies of maatregelen opvolgen. Managementinformatie
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 500.000
Dit bedrag is nodig om personele inzet te plegen om de gegevens alsnog te verkrijgen en/of te verwerken. Het bedrag is verhoogd van € 100.000,- naar € 500.000,-. Het innen van belastingen gaat om ongeveer € 80.000.000,-. € 100.000,- was aan de lage kant en daarom is het bedrag verhoogd.
Kans (0 - 100%)	25
Er zijn momenten in het proces waar er een controle plaatsvindt. Als er op dat moment iets niet in orde is kan er correctie plaatsvinden.
Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Onderhoud gebouwen
Organisatie onderdeel	Eenheid Organisatie	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Effectieve en efficiënte inrichting van (interne) ruimte en werkplekken.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
In afwachting van het project “gemeentelijke huisvesting en dienstverlening 2020” , op weg naar een toekomstigbestendige organisatie, worden er nog geen grote investeringen gedaan in het onderhoud.	Aansprakelijkheid bij ongevallen met een eigen risico van € 12.500 per geval. Hoge kosten bij overstromingen van ruimten in het stadhuis.	Preventief aan laten brengen van profielen bij plafondplaten. Dit is onderdeel van het MJOP (MeerJarenOnderhoudsPlanning). Het aan laten brengen van overstorten, waardoor het hemelwater rechtstreeks zal worden afgevoerd naar het Marktplein. Daarmee wordt voorkomen dat het souterrain (keuken en vergaderzalen) van het stadhuis deels onder water komen te staan.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 50.000
Het financiële effect is lastig in te schatten en afhankelijk van de gebeurtenis. Bij wateroverlast in het stadhuis kunnen de kosten snel oplopen.
Kans (0 - 100%)	10
Met het repareren van de meest cruciale plafondplaten wordt de kans op ongevallen tot een minimum beperkt. Dit wordt blijvend actief gemonitord. En het aanbrengen van overstorten medio 2016 zal het risico op wateroverlast substantieel verlagen.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Regionalisering
Organisatie onderdeel	Eenheid Financiën	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Uitvoeren en samenwerken met omliggende gemeenten op het gebied van front- backoffice taken. Deze vinden plaats op het gebied van sociale zaken, jeugdzorg en OVIJ.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Het niet verlengen van het contract. Het niet meer kunnen concurreren, omdat we duurder zijn dan de concurrent. Wijzigingen in het beleid van regiogemeenten om diensten in te kopen bij de gemeente Apeldoorn.	We moeten cao technisch het personeel 2 jaar doorbetalen zonder dat er dekking hiervoor is. Na afloop hiervan belanden deze personeelsleden in de WW en dat kan tot ruim 3 jaar a 70% doorbetalen worden.	Contractuele afspraken hierover maken; Bij beëindiging van het contract zo snel mogelijk personeel aanschrijven. Investeren in relatiemanagement, communicatie en lange termijn partnership Waar mogelijk flexibiliteit behouden in personele bezetting zodat ingespeeld kan worden op eventuele krimp (en uitbreiding). NB: aangezien het merendeel van de regionale dienstverlening meerjarig is, kan de inhuur van personeel niet alleen op tijdelijke basis plaatsvinden.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 3.000.000
Plusminus 30 medewerkers ad € 50.000,- aan loonkosten = € 1.500.000,- per jaar. Hiervan stroomt in het eerste jaar 50% uit en hiermee komen de kosten op € 750.000,- per jaar en dit 4 jaar lang = € 3.000.000,-
Kans (0 - 100%)	25

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Structureel onvoldoende budget Jeugdzorg
Organisatie onderdeel	Eenheid Jeugd, Zorg & Welzijn	BPM: Programma 5
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Wij streven er naar met de beschikbare budgetten Jeugdzorg uit te komen.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Het rijk hanteert verdeelt het landelijke budget voor Jeugdzorg op basis van een objectief verdeelmodel over gemeenten. De praktijk leert dat dit type verdeelmodellen niet naadloos aansluiten op de lokale situatie van gemeenten. Het landelijke budget voor Jeugdzorg is substantieel gekort ten opzichte van de oude situatie, waarin jeugdzorgtaken centraal werden uitgevoerd. In aanvulling hiieuwe kortingen (ondermeer vanwege voogdijcliënten en uitstroom naar Wlz) doorgevoerd.. Extramuralisering leidt tot hogere kosten van de gemeentelijke Jeugdzorg.	Een structureel financieel tekort moet worden gedekt uit andere budgetten in het sociaal domein of uit de algemene middelen. Ook kan het resulteren in versobering van het jeugdzorgbeleid. Het gevolg hiervan kan onvrede en onrust bij inwoners zijn.	Actieve bestuurlijke en ambtelijke lobby gericht op een toereikende rijksvergoeding voor het jeugdzorgdomein. Lobby via VNG en G32 richting het rijk. Actieve samenwerking met andere gemeenten. Effectief en constructief accountmanagement richting jeugdzorginstellingen, strakke monitoring verstrekkingen en kosten en veel aandacht voor juistheid en tijdigheid informatievoorziening. Ontwikkelen en implementeren van een effectief en efficiënt transformatiebeleid voor het sociaal domein, waardoor de kosten afnemen. Voor de financiering van de hieraan gekoppelde investeringen wordt ook gebruik gemaakt van het de bestemmingsreserve sociaal domein. Nader onderzoeken en voorbereiden van mogelijke bezuinigingsscenario’s voor het sociaal domein. Onder regie van de stuurgroep Zorg is dit in 2015 opgepakt. Effectieve en efficiënte (samenwerkings)afspraken maken met regio gemeenten op het vlak van inkoop, informatievoorziening, monitoring en verantwoording. Hier versterken wij onze rol als opdrachtgever en kunnen wij zorgaanbieders een zo goed mogelijke prijs-kwaliteit-verhouding voor de aan onze inwoners geleverde zorg afdwingen.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 2.500.000
Als gemeenten hebben we te maken met oplopende kortingen op het budget voor Jeugdzorg. Het rijk heeft al voorafgaand aan de implementatie van de Jeugdwet besloten de beschikbare rijksbudgetten met 15% te korten. In aanvulling hierop spelen er ook kortingen om andere redenen (met name verschuivingen in cliëntgroepen). Zo is er op dit moment sprake van nieuwe kortingen op ons budget vanwege mutaties in de aantallen voogdijcliënten en vermeende uitstroom van gemeentelijke cliënten naar de Wlz. Kortingen die ons nieuwe onzekerheid opleveren. Om uit te komen met de verlaagde budgetten is het cruciaal dat wij het sociaal domein succesvol weten te tranformeren. Wij werken hier hard aan, maar de financiële effecten van deze transformatie laten zich niet eenvoudig voorspellen. Het is om die reden onzeker of het financiële effect van de lopende transformatie activiteiten qua omvang en tijdsmatig aansluit op de budgetverlagingen.
Kans (0 - 100%)	50
Wij gaan uit van een kans van 50% op een structureel tekort van € 2,5 mln. op de budgetten voor Jeugdzorg.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Structureel onvoldoende budget Bijstand
Organisatie onderdeel	Werkplein Activerium	BPM: Programma 6
Portefeuillehouder	J.G. Kruithof
Doelstelling	Wij streven er naar de kosten van Bijstandverelening te dekken uit de rijksvergoeding (BUIG) die wij hiervoor ontvangen.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Het verdeel model BUIG is inmiddels wat verbeterd, maar sluit nog niet geheel aan op de situatie van Apeldoorn, waardoor het budget achter blijft bij het volume. Ook veroorzaakt de verhoging van het eigen risico dat de rijksvergoeding niet toereikend is.	Een oplopend structureel financieel tekort op de bijstand zal ofwel vanuit andere budgetten in het sociaal domein ofwel vanuit de algemene middelen moeten worden opgevangen.	Actieve bestuurlijke en ambtelijke lobby gericht op het verfijnen van het verdeelmodel voor Bijstandsuitgaven. Lobby via VNG, Divosa en G32 richting het rijk. Participatie in ambtelijke werkgroepen. Actieve samenwerking met andere gemeenten met hetzelfde probleem. Doorontwikkelen en implementeren effectief en efficiënt transformatiebeleid, waardoor het aantal bijstandsgerechtigden en de kosten van de bijstand op termijn gaan dalen. Actieve en effectieve samenwerking met regiogemeenten en bedrijfsleven in kader Arbeidsmarktregio (FactorWerk). Blijvend onderzoeken (zowel intern als extern) en voorbereiden van mogelijke ombuigingsmaatregelen op de bijstandsuitgaven. Strakke monitoring van de in- en uitstroom bijstand en van de effectiviteit van re-integratie. De integratie van de werkprocessen van de eenheid Activering & Inkomen i.o. en het Werkbedrijf Lucrato i.o. moet leiden tot een effectievere en efficiëntere werkwijze, waarbij werkgevers centraal staan en bijdraagt aan het terugdringen van het aantal bijstandsgerechtigden en het daarmee verband houdende BUIG-tekort
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 500.000
De rijksvergoeding BUIG die wij ontvangen is sinds een aantal jaren ontoereikend om de kosten van de Bijstandverlening in Apeldoorn te dekken. Om die reden zetten wij een bedrag van circa € 3 miljoen uit de algemene middelen in voor dit doel. Het nieuw ontwikkelde verdeelmodel Bijstand vergroot ons financieel tekort. Dit model wordt verder verbeterd en wij hopen dat het tekort van onze gemeente daardoor op termijn af gaat nemen. Het ligt echter in de lijn der verwachting dat wij vooralsnog een structureel financieel tekort zullen houden en ook blijvned een appel moeten doen op het hieraan gekoppelde vangnet van het Rijk. De voorlopige BUIG-beschikking 2017 van het rijk zal het resultaat van de verbeterslag van het verdeelmodel voor onze gemeente duidelijk maken en inzicht bieden in het structurele vangnet dat het rijk in dit verband gaat hanteren. De intentie van het rijk is met het structurele vangnet het eigen risico van gemeenten te vergroten. Hierover vindt echter nog nader overleg met gemeenten plaats. In de loop van de maand oktober zal het rijk de voorlopige BUIG-beschikking 2017 bekend maken.
Kans (0 - 100%)	50
Wij gaan uit van een kans van 50% op een structureel tekort van € 0,5 mln. op de Bijstand.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Licenties niet op orde
Organisatie onderdeel	Eenheid Informatie	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Er is onvoldoende zicht op het aantal benodigde licenties (bevoorbeeld bij krimp of groei van de oranisatie alsmede bij dienstverlening aan externen).	Bij te weinig licenties dienen er extra licenties te worden aangeschaft en kunnen er boetes worden opgelegd; Bij te veel icenties betaalt de gemeente/klant ondodige kosten.	Aantal benodigde licenties monitoren. Met grote softwarelieverancies wordt gesproken over maatregelen of zijn al afspraken gemaakt. Er wordt kritisch meegekeken bij samenwerking met externe partijen.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 300.000

Kans (0 - 100%)	10

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Aansprakelijkstelling
Organisatie onderdeel	Eenheid Veiligheid & Recht	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	J.C.G.M. Berends
Doelstelling	Er voor zorgen dat de gemeente Apeldoorn zo min mogelijk aansprakelijk wordt gesteld. Als aansprakelijkstelling toch gebeurt, de schadeclaims zorgvuldig mogelijk afhandelen, eventueel in overleg met de verzekeraar.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Handelen van de gemeente.	Er moet een schadebedrag worden uitgekeerd.	Juristen tijdig inschakelen om aansprakelijkstelling te voorkomen, maar ook om de claim goed te kunnen behandelen en verzekeringsdekking te hebben.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 62.500
De verwachting is dat 5 chade gevallen zijn per jaar. De maximale kosten zijn € 12.500,- aan eigen risico per schade geval.
Kans (0 - 100%)	50

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

BTW-compensatiefonds aandeel in de algemene uitkering
Organisatie onderdeel	Eenheid Financiën	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
De vrijval uit het BCF wordt structureel toegevoegd aan de algemene uitkering o.b.v. een tussen Rijk en VNG overeengekomen plafond van het BCF.	Forse negatieve schommeling in de algemen uitkering die niet door college of Raad zijn te beinvloeden.	Accuraat reageren op informatie over ontwikkelingen ten aanzien van het BCF en hierop de raming van de algemene uitkering zo nodig aanpassen. Via de algemene reserve voldoende buffervermogen aanhouden waarmee dit risico (incidenteel) kan worden opgevangen.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 3.500.000

Kans (0 - 100%)	50
n stabiele algemene uitkering binnen de MPB, met zo weinig mogelijk schommelingen en die verband houden met de koppeling van de uitkering aan het BTW Compensatiefonds (BCF). Financiele toelichting: Op basis van de wekelijke declaraties en de economische ontwikkelingen schat het Rijk de toekomstige omvang van de aanspraken op het BCF in. Bij de miljoenennota/setmbercirculaire]indt aanpassing van deze raming plaats. Dit kan tot een structurele uitname uit het gemeentefonds leiden. Bron: septembercirculaire 2013 (par 6.2.2. en septembercirculaire 2014 (par. 2.2.2.). Toelichting kans: De hogere accressen in de meicirculaire 2017 leiden met de automatische koppeling naar het plafond van het BCF, dat dit plafond stijgt. Weliswaar verwacht het Rijk dat gemeenten meer BTW gaan compenseren, waardoor de ruimte onder het plafond afneemt wat nadelig is voor het gemeentefonds, maar de groei van de accressen gemeentefonds zijn zo hoog, dat per saldo sprake is van meer ruimte onder het plafond. Die ruimte wordt over de jaren 2018 en verder toegevoegd aan het gemeentefonds. Omdat wij de volledige groei van de algemene uitkering structureel als dekkingsmiddel in de MPB opnemen, neemt ons risico toe mochten gemeenten meer BTW declareren dan het Rijk nu heeft geraamd. Het blijft tenslotte een inschatting die het ministerie van Financiën.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Ernstige schade (regionale pers)

Structureel onvoldoende budget Wmo lokaal
Organisatie onderdeel	Eenheid Jeugd, Zorg & Welzijn	BPM: Programma 7
Portefeuillehouder	P. Blokhuis
Doelstelling	Wij willen de taken op het vlak van maatschappelijke ondersteuining uitvoeren met de budgetten die hiervoor beschikbaar zijn.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Het rijk hanteert verdeelmodellen voor de verdeling van de landelijke budgetten voor zorgtaken (WMO, lokaal, beschermd wonen en maatschappelijke opvang) over gemeenten. Deze verdeelmodellen sluiten niet altijd aan op de lokale situatie van gemeenten. Het rijk voert bij de decentralisatie van zorgtaken kortingen door op de oorspronkelijke budgetten. Die kortingen zijn nog steeds aan de orde. Ook omdat er sprake is van verschuivingen van cliënten tussen zorgwetten. Extramuralisering (GGZ, Justitie, ZvW em Wlz) leidt tot extra instroom van inwoners in de WMO. De kosten van WMO lokaal en Beschermd wonen nemen hierdoor toe. Gerechtelijke uitspraken, zoals van de Centrale Raad van Beroep, hebben gevolgen voor de uitvoering van de Wmo. Het gaat om uitspraken over huishoudelijke hulp, de mantelzorg en het begrip voorzien- baarheid bij woningaanpassingen.	Een structureel financieel tekort op de WMO moet worden gedekt uit andere budgetten in het zorgdomein of uit de algemene middelen. Ook kan het resulteren in versobering van zorgbeleid. Het gevolg hiervan kan onvrede en onrust bij inwoners zijn.	Actieve bestuurlijke en ambtelijke lobby gericht op een toereikende rijksvergoeding voor het zorgdomein. Lobby via VNG en G32 richting het rijk. Actieve samenwerking met andere gemeenten. Ontwikkelen en implementeren van een effectief en efficiënt transformatiebeleid voor het sociaal domein, waardoor de kosten afnemen. Voor de financiering van de hieraan gekoppelde investeringen wordt ook gebruik gemaakt van het de bestemmingsreserve sociaal domein. Effectief en constructief accountmanagement richting zorginstellingen, strakke monitoring verstrekkingen en kosten en veel aandacht voor juistheid en tijdigheid informatievoorziening. Effectieve en efficiënte (samenwerkings)afspraken maken met regio gemeenten op het vlak van inkoop, informatievoorziening, monitoring en verantwoording. Hier versterken wij onze rol als opdrachtgever en kunnen wij zorgaanbieders een zo goed mogelijke prijs-kwaliteit-verhouding voor de aan onze inwoners geleverde zorg afdwingen.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 2.500.000
Voor maatschappelijke ondersteuning geldt dat de beschikbare budgetten substantieel zijn gekort. Van begin af aan was er ook onzekerheid over de juistheid van het macrobudget dat naar gemeenten is overgeheveld voor de nieuwe taken (zijn de juiste brongegevens gehanteerd?). En er was nog meer onzekeheid over de vraag of dit macrobudget juist over gemeenten wordt verdeeld (sluiten de verdeelmodellen voldoende aan op de lokale situatie van gemeenten?). Er spelen ook nieuwe kortingen als gevolg van verschuivingen van cliëntstromen tussen de zorgwetten (met name Wlz en WMO). Nieuwe kortingen die door ons nog niet altijd goed te plaatsen zijn. In de septembercirculaire van het rijk zal hier nader op worden ingegaan. Extramuralisering (GGZ, Justitie, ZvW em Wlz) leidt tot extra instroom van inwoners in de WMO. De kosten van WMO lokaal en Beschermd wonen nemen hierdoor toe. Er is onzekerheid over de mate waarin en het tempo waarmee dit effect zich gaat voordoen op de zorgkosten van onze gemeente. De uitspraken van de Centrale Raad van Beroep uit 2016 hebben tot gevolg dat het aantal inwoners dat in aanmerking komt voor de maatwerkvoorziening huishoudelijk hulp naar verwachting toe gaat nemen. Onze gemeente ontwikkelt een alternatief voor de algemeen voorziening huishoudelijke hulp en de schoonmaakpakketten (HHT). Deze nieuwe regeling zal openstaan voor een grotere doelgroep, er zullen wellicht meer uren aan cliënten worden toegewezen en het tarief zal mogelijk worden verhoogd. Het is onzeker tot welke kostenverhogingen huishoudelijke hulp dit de komende jaren gaat leiden en of de eventuele extra lasten structureel zijn op te vangen binnen het beschikbare budget. Andere gerechtelijke uitspraken over "zelfredzaamheid" kunnen gemeenten ook dwingen tot het bijstellen van hun beleidskaders en extra kosten tot gevolg hebben. Voor woningaanpasingen is dit al aan de orde. Om uit te komen met de verlaagde budgetten is het cruciaal dat wij het sociaal domein succesvol weten te tranformeren. Wij werken hier hard aan en zien hiervan ook al belangrijke effecten (onder meer verschuivingen van cliëntens), maar de financiële effecten van deze transformatie laten zich niet eenvoudig voorspellen. Het is om die reden onzeker of het financiële effect van de lopende transformatie activiteiten qua omvang en tijdsmatig aansluit op de budgetverlagingen maatschappelijke ondersteuning.
Kans (0 - 100%)	40
Wij gaan uit van een kans van 40% op een structureel tekort van € 2,5 mln. op het totaal van de budgetten voor maatschappelijke ondersteuning.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Vennootschapsbelasting
Organisatie onderdeel	Eenheid Financiën	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	uidelijkheid over evt. vpb plicht
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Inwerkingtreding van de Wet modernisering vennootschapsbelastingplicht (1969) per 01-01-2016 . Gemeenten worden vennootschapsbelastingplichtig voor activiteiten waarbij wordt opgetreden als onderneming (geldt ook voor indirecte overheidsondernemingen). Straatparkeren wordt voor de VPB aangemerkt als handelen van de overheid. De rechtban van gelderland heeft een uitspraak gedaan dat dan BTW plichtig zijn. Gemeente Arnhem gaat in hoger beroep. In afwachting hiervan is het risico toegenomen.	De gemeente moet vpb betalen. Op grond van de eerste inventarisatie en externe toets is de verwachting dat er geen vpb betaald behoeft te worden. Er is geen budget opgenomen binnen de begroting.	- opbouwen fiscaal dossier pro actief in overleg met belastingdienst over fiscaal dossier nauwgezet volgen ontwikkelingen uitwerking vpb bij duidelijkheid over evt. belastingplicht een budget ramen in MPB
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 100.000

Kans (0 - 100%)	20
elijkheid over evt. vpb plicht Financiële toelichting: vooralsnog is de verwachting dat de gemeente Apeldoorn niet vpb plichtig zal worden voor de activiteiten grondbedrijf, vastgoedbedrijf, parkeren, werken voor derden, stadsbank/activerium. De kans bestaat dat Circulus Berkel voor een gedeelte vpb zal moeten betalen (bedrijfsafval). Hierdoor daalt het dividend dat wordt uitgekeerd aan Apeldoorn. Vooralsnog gaan we uit van een nadeel van maximaal € 50.000.
Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Datalek
Organisatie onderdeel	Eenheid Informatie	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Leveren van informatie en IT diensten afgestemd op de bedrijfseisen. Beveiliging van informatie, infrastructuur en applicaties.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
De gemeente Apeldoorn kan het doelwit worden van externen om informatie buit te maken of sabotage te plegen door bijvoorbeelds hacken, phising DDos aanva.llen of social enginering. Tevens kan een datalek ontstaand door ondeskundig en/of onachtzaam handelen van medewerkers.	Reputatieschade en boetes Pivacy van burgers en ondernemers wordt geschaad, dan wel wordt er misbruik gemaakt van de verkregen informatie.	Inrichten van een professionele privacy en security functie. IT-gerelateerde risico's worden geïndentificeerd, geanalyseerd, gemanaged en gerapporteerd. Er is een securityplan beschikbaar, vastgesteld en concern breed gecommuniceerd. Informatiebeveiliging oplossingen worden geïmplementeerd en zijn concern breed consistent en operabel. We zijn compliant aan de Baseline Informatiebeiliging voor gemeneeten (BIG). NEN-ISO/IEC 27002. Er loopt een continu programma om medewerkers te informeren en te scholen over informatiebeveiliging.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 1.000.000
Een datalek leidt in veel gevallen tot extra "resperatie"-werkzaamheden. Bijvoorbeeld het informeren van de betreffende burgers, forensisch onderzoek, nemen van additionele beveiligingsmaatregelen, extra communicatie ricting pers c.a. De autoriteits persoonsgegevens kan een boete tot maximaal € 850.000,- opleggen.
Kans (0 - 100%)	50
Het is een dubbeltje op zijn kant. Het is over het algemeen niet de vraag of het zich voor kan doen, maar wanneer het zich voordoet. Een waterdichter garantie kan niet worden afgegeven. Vandaar dat hier uitgegaan wordt van 50%/50% kans.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Omvang reserve Zwitsal
Organisatie onderdeel	Eenheid Projecten, vastgoed en grond	BPM: Programma 9
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	MPB: Het bedrijventerrein Zwitsal wordt herontwikkeld tot het realiseren van een Podium voor de Stad met een mix van functies op het gebied van Maken, Spelen en Beleven (en op termijn Wonen).
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Niet voldoen aan bepalingen van het Stadscontract Geen of onvoldoende marktinteresse in (integrale) aankoop van het vastgoed en de openbare ruimte Onvoldoende verhuurmogelijkheden icm huuropzeggingen en hogere instandhoudingskosten Tegenvallende aanbestedingsresultaten icm onvoorziene omstandigheden	Bijstorten in reserve icm herziening doorontwikkeling Remehalocatie Langer instandhouden en exploiteren van vastgoed en openbare ruimte Geen budgetneutrale vastgoedexploitatie mogelijk Hogere uitname uit reserve dan beschikbaar is (aanvullen van reserve)
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 1.000.000
Opgenomen bedrag is zeer indicatief en betreft een jaarlijkse storting in de onderhoudsvoorziening van het Vastgoedbedrijf. Het risicobedrag is gebaseerd op een inschatting van een bandbreedte van het risico en een aanwezige risicobuffer binnen de reserve. Daarnaast is het risico op langer doorexploiteren van het vastgoed en beheren van de openbare ruimte op dit moment p.m. geraamd. In 2017 wordt dit risico onderdeel nader uitgewerkt. Het risico is nieuw ten opzichte van de Jaarrekening 2016.
Kans (0 - 100%)	10
De kans van optreden wordt laag ingeschat gelet op de lopende afstemming met de Provincie. Daarnaast heeft de kans betrekking op dat deel van het risico waar de aanwezige risicobuffer niet in voorziet. Het risico is nieuw ten opzichte van de Jaarrekening 2016.
Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Private Kwaliteitsborging
Organisatie onderdeel	Eenheid Ruimtelijke Leefomgeving	BPM: Programma 9
Portefeuillehouder	N.T. Stukker
Doelstelling
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Dit voorjaar heeft de Tweede Kamer het wetsvoorstel voor Private Kwaliteitsborging aangenomen. Als deze wet wordt aangenomen dan wordt de bouwtechnische toetsing van bouwplannen en het toezicht tijdens de bouw overgeheveld naar marktpartijen.	Het vervallen van formatie, omdat deze taak van de Gemeente wordt overgeheveld naar externe partijen.	Gericht sturen op formatie door bij vacatures deze tijdelijk in te vullen.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 175.000

Kans (0 - 100%)	70

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)